چه‌واشه کردنی حه‌قیقه‌تی کوردستان:نامه‌ی عه‌لیڕه‌زا ئه‌فشار بۆ سه‌رۆکی حدکا و وه‌ڵامه شه‌رمێونه‌که‌ی کاک مسته‌فاهیجری
ڕێنێسانس ـ خوێنه‌ری هێژا، ئه‌م به‌ڵگانه‌ی خواره‌وه وه‌رگێڕدراوێکی ده‌قاوده‌قن له نامه‌ی عه‌لیڕه‌زا ئه‌میر نه‌زمی ئه‌فشار بۆ به‌ڕێز مسته‌فای هیجری، سکرتێری هه‌نوکه‌یی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران و وه‌ڵامی ئه‌و بۆ ئاغای ئه‌فشار. وه‌ک ئێوه‌ش له خواره‌وه ده‌بینن نامه‌ی ئاغای ئه‌فشار له ڕووانگه‌یه‌کی ته‌واو براگه‌ورانه و ته‌نانه‌ت به‌ترک کردنی کورد و به‌ئازه‌ربایجان کردنی کوردستان نووسراوه و تێیدا کۆمه‌ڵێک سوکایه‌تی به نه‌خشه و ناوی کوردستان، سمایل ئاغای سمکۆ بیری کوردستانی بوون، پارتییه کوردستانییه‌کان و ... هتد کراوه. به‌ڵام ئه‌وه‌ی زیاتر جێگای سه‌رنجه وه‌ڵامه‌که‌ی ئاغای هیجرییه.
ئاغای هیجری، که سه‌رۆکی حیزبێکی له‌مێژینه‌ی ناو سه‌کۆی خه‌باتی ئازادیی کوردستانه و، به گوێره‌ی بانگه‌شه‌کانی خۆی میراتگری کۆماری کوردستان و پێشه‌وا نه‌مره‌که‌یه‌تی، هیچ کاردانه‌وه یان هه‌ڵوێستێک له هه‌مبه‌ر به ئازه‌ربایجان کردنی کوردستان و چه‌واشه کردنی حه‌قیقه‌تی کۆماری کوردستان و ... هتد نیشان نادا و ده‌که‌وێته پۆزیسیۆنی خۆپاراستنه‌وه. ناوبراو به‌وه‌شه‌وه ناوه‌ستێ و وه‌ک ئاغای ئه‌فشار کوردستان به ئازه‌ربایجان به‌ناو ده‌کا و ... نامه‌کان بخوێننه‌وه و خۆتان بڕیار بده‌ن.
ده‌قی نامه‌کانئه‌من بانگه‌شه ده‌ری فه‌لسه‌فه‌ی دیپلۆماسی و تاعامول له مه‌سه‌له‌ی ترک و کورد دام نامه‌ی د.عه‌لیره‌زا ئه‌میر نه‌زمی ئه‌فشار بۆ سکرتێری گشتی حیزی دێمۆکراتی کوردستان
دۆستی به‌وه‌ج، جه‌نابی مسته‌فای هیجری سکرتێری گشتی حیزبی دێمۆکراتی کوردستانسڵاوی گه‌رمی من و نه‌ته‌وه‌ی ئازه‌ربایجان وه‌ربگرن. داوای سه‌رکه‌وتن بۆ ئێوه و هاوڕێیانتان ده‌که‌م له خه‌باتی به‌گوڕتان دا بۆ وه‌دی هێنانی مافی نه‌ته‌وه‌ی تێکۆشه‌ری کورد.
جه‌نابی هیجری، ئێوه باش ده‌زانن که له ڕێبازی ئه‌و خه‌باته حه‌قخوازانه‌یه‌دا، چ غه‌ره‌ز و ته‌ڵه‌که خۆیان هه‌ڵاس داوه بۆ ئه‌وه‌ی ئێمه، ئه‌گه‌ر به ده‌ستی خۆشمان نه‌بێ، لانی که‌م به‌ده‌ستی یارانی خۆمان، به‌چۆک دا بهێنن.
من هه‌میشه گووتومه و نوسیومه که شێوه‌ی هه‌ره هه‌رزان و هه‌ره ئاسانی "دوژمن" به‌پێی هه‌ر مه‌رام و پێکهاته‌یه‌ک بێ، سازکردنی ته‌نگه‌ژه، بێرازی و پێک هه‌ڵپڕژان، له‌نێوان نه‌ته‌وه‌کانی غه‌درلێکراوی ترک و کورد ده‌بێ تا خوێنی پاکی ئه‌و دوو نه‌ته‌وه شه‌ریفه، له سه‌ر زه‌وی خۆیان، له ئازه‌ربایجان و کوردستان جۆگه‌له ببه‌ستێ و خه‌ڵقی نگریسی "کۆلۆنیالیزمی کولتووری، ئابووری، نه‌ته‌وه‌ی و نیزامی" ئاوبدا و به به‌رهه‌مه ژاراوییه‌کانی، جه‌وانانی ئێمه "گێژ" کاو "سووکایه‌تی" به‌نه‌ته‌وه‌کانمان بکا و ئێمه لهو نه‌به‌رده پیرۆزه هه‌ته‌ڵه بکاو ئاواته نه‌ته‌وه‌ییه‌کانمان ئاو و ئاو به‌رێ. چ خۆشباوه‌ڕییه‌کی گرانبایی ده‌بێ ئه‌گه‌ر ساویلکانه، که‌ڵه‌ک و دۆڵاب نانه‌وه‌ی دوژمن وه‌ربگرین و ڕێگه بده‌ین که ئه‌وانه‌ی شه‌هید قازی محه‌مه‌د و شه‌هید فه‌ره‌یدوونی ئیبراهیمی یان ئیعدام کرد، ئه‌مڕۆ، به‌جیا جیا، نازن بۆ بکه‌ن و به‌جیا، جیا دۆستایه‌تیمان له‌گه‌ڵ بکه‌ن و گاڵته به بیروڕامان بکه‌ن. ئه‌وه گرانباییترین و له‌قه‌ره‌بوو نه‌هاتووترین مه‌ترسی مێژووی نه‌ته‌وه‌کانی ئێمه ده‌بێ. ئه‌گه‌ر بکرێ بپه‌ژریندرێ که هێندێک له‌سه‌روبه‌نده‌کانی تایبه‌تی مێژوو، خاوه‌نی ناسکییه‌یه‌کی زیادتری ساسینه، بێگومان ده‌بێ پێی بنێین که بۆ نه‌ته‌وه‌کانی ئێمه، ئه‌مڕۆ ڕۆژی "تاقیکردنه‌وه‌ی مێژوو"یه.
نه‌ته‌وه‌ی نه‌جیبی ئازه‌ربایجان کۆڵی گرانی "جوامێری و ناجوامێری مێژوو" و مێژووسازانی نه‌ته‌وه‌ی جۆر به جۆری، به‌پشته‌وه‌یه، و له ئاکامدا، به وه‌بیرهێنانه‌وه‌ی ئه‌وان، شاد و مه‌لوول ده‌بێ.
دراوسێیه‌تی و هاوژینی چڕوپڕی نه‌ته‌وه‌کانی ترک و کوردیش دیاره، به‌رهه‌می بیره‌وه‌ری شیرین و دڵبزوێن و تاڵ و دڵ شکێن بوو. خودا لێخۆشبوو پیشه‌وه‌ری له کاتی چوون بۆ تاران بۆ وتووێژ له‌گه‌ڵ قه‌وام، له وه‌ڵامی نیگه‌رانییه‌کانی کاربه‌ده‌ستان، له پای فڕۆکه دا، له‌کاتێکدا ده‌ستی له‌سه‌ر شانی شه‌هید قازی محه‌مه‌د بوو، گوتی: ئه‌گه‌ر ئه‌من ئه‌مڕۆ، به‌پێداویستی ده‌چمه تارانێ، جێگه‌ی نیگه‌رانی نییه، برای گه‌وره‌م قازی محه‌مه‌د له ئازه‌ربایجانه. به گوتنی ئه‌و ڕاستییه، خۆشحاڵم که "بیره‌وه‌ریی مێژوویی" نه‌ته‌وه‌ی نه‌جیب و پێزانی ئازه‌ربایجان و کوردستان به‌دڵگه‌رمییه‌وه له‌به‌ر چاو ده‌گرێ و ئه‌وانی وه‌کوو بیره‌وه‌رییه‌کانی "نه‌ته‌وه‌ی کورد" له‌بیره‌وه‌ری مێژوویی خۆی دا به‌زیندوویی ڕاگرتووه. هه‌روه‌ک چۆن که، به دڵئاوایی و گه‌وره‌یی تایبه‌تی خۆیه‌وه، تاڵان و بڕۆکانی سمکۆ وه‌کوو "تاڵانکه‌ر و مرۆکوژێک" بێ پێوه‌ندی به ناسنامه‌ی ئێتنیکی و نه‌ته‌وه‌یی وی، به ئارشیڤێکی کارپێنه‌کراو ئاسپاردووه.
جه‌نابی هیجری، ئه‌من له‌به‌ر هۆی ناوچه‌یی، پیشه‌یی، بنه‌ماڵه‌یی و کاروکاسبی شه‌خسی، له‌گه‌ڵ زۆربه‌ی گه‌وره‌کانی عه‌شیره‌ته‌کانی دانیشتووی لێواری ڕۆژئاوای سه‌رزه‌وینی ئازه‌ربایجان، پێشینه‌ی ناسیاوی و دۆستایه‌تیم هه‌یه. من و ئه‌وان، هه‌ر دوولامان باش دهزانین که ته‌نانه‌ت ئه‌و کاته‌ش که ره‌سم نه‌بوو، ئه‌منیش به‌قه‌درایی ئه‌وان، له غه‌درلێکراوییان دا ڕه‌نجم کێشاوه و به به‌رژه‌وه‌ندی و مافه ڕه‌واکانیان گرێدراوم. هیوادارم ئێوه‌و هاوکارانتانیش ئه‌م وه‌بیرهێنانه‌وانه هه‌ر به‌و چاکه و دڵپاکی و دڵسۆزییه لێک بده‌نه‌وه که ڕۆڵه‌کانی نه‌ته‌وه‌ی شه‌ریفی کورد، له‌سه‌رده‌شت، ساوجبلاغ، سڵدووز، مه‌رگه‌وه‌ڕ، ته‌رگه‌وه‌ڕ، سۆمای، برادۆست و که‌نار به‌ڕۆژ وه‌ریان ده‌گرن، و ئه‌گه‌ر ئه‌وانتان به دڵ نه‌بوو، به‌لانی که‌مه‌وه دڵگیر مه‌بن و ڕێگه مه‌ده‌ن که هه‌ڵومه‌رجی ده‌می و له گۆڕانهاتووی جیهانی و به‌رژه‌وه‌ندی ده‌می جیهانمه‌داران، به سه‌دان ساڵ هاوژینی ڕابردووی ئێمه بئاڵۆزێنن و داهاتوومان وه‌گومان خه‌ن (.....)
من باش ده‌زانم که له‌ناو هه‌موو نهتهوهیهک دا "ئۆرتۆدۆکسی" وه‌ها هه‌ن که نه‌خۆشانه به ئاواتی په‌ره‌پێده‌رانه‌و دوور له عه‌قڵی خۆیانه‌وه نووساون و پێشی هه‌موو جۆره هێوری، ڕێککه‌وتن و دۆستایه‌تی ده‌گرن، هه‌ڵبه‌ت نه‌ته‌وه‌کانی ترک و کوردیش لهو جۆره نه‌خۆشی و نه‌خۆشانه بێ به‌ش نین به‌ڵام سه‌رۆکایه‌تییه‌کان، ده‌بێ، به‌هه‌ست به به‌رپرسیاریکردنی قورس، واقعی و هه‌ڵبژاردنی به‌رژه‌وه‌ندی شیاوی ده‌ست خستن، بخه‌نه به‌ر له ئاوات و ته‌مای دوو له عه‌قل و محاڵ.
له ده‌ساڵی ڕابردوو دا، ئه‌من وه‌کوو بانگه‌شه‌ده‌ری فه‌لسه‌فه‌ی خێرخوازی، دیپلۆماسی و ته‌عامول له مه‌سه‌له‌ی ترک و کورد، نه‌خشه‌ی خه‌یاڵی، بۆ وێنه "کوردستانی گه‌وره"م دیوه، و ئه‌وه‌م وه‌کوو کاروکرده‌وه‌ی تیژپه‌ڕانی نابه‌رپرسیار، پاساو داوه، راپۆرتی جێی بڕوام که ده‌ڵێن ئه‌و نه‌خشه‌یه له هۆده‌ی کاری جه‌نابی بارزانی دا به‌ناوی "کردستان الکبری" هه‌یه، به‌ویستی ده‌ره‌وه‌ی سنووری بێگانان، لێک داوه‌ته‌وه، ته‌نانه‌ت هه‌مان نه‌خشه‌م له هۆده‌ی کۆنفرانسی حیزبی دێمۆکراتی کوردستان له ستۆکهۆڵم، به‌چاوی خۆم دیوه، و باوه‌رم هێناوه به شیکردنه‌وه‌کانی جه‌نابی خالیدی عه‌زیزی که "ئه‌مه داوای حیزبی ئێمه نیه و ناکرێ نکووڵی لێبکرێ که ئێمه‌ش هێندێک تیژپه‌ڕمان ده‌نێو دا هه‌یه".
ئه‌من ته‌نانه‌ت، ئیئتیلافی ئێوه و پان ئیرانیسته‌کانم له پاریسیش، وه‌کوو بڕیارێکی "به‌په‌له‌و هه‌ڵپه، کورتبینانه و ناناوه‌ندی" به‌حه‌وسه‌له‌ی ته‌واوه وه، کرده‌وه‌کانی پ.ک.ک و پژاک یش، له نییه‌ته‌کانی حیزبی دێمۆکراتی کوردستان به‌جیا ده‌زانم و قسه‌ی شه‌هید قاسملووم له بیره که ئه‌وانی وه‌کوو گرووپی تێرۆریست ناساندووه. به‌ڵام بۆ پاساودانی چاوپێکه‌وتنی ئاغای رامبورد لوتفی پووری له ئۆرگانی ناوه‌ندی حیزبی دێمۆکرات دا له هه‌موو جۆره چه‌کی ته‌عبیر و لێکدانه‌وه و پاساودانی خۆشباوه‌رانه، چه‌ک کراوین و ته‌نانه‌ت نییه‌ت خۆشی من و گه‌وره‌یی نه‌ته‌وه‌ی کۆنه‌ساڵ و مه‌زنی ئازه‌ربایجان و نه‌ته‌وه‌کان و ده‌وڵه‌ته‌کانی ترکی دراوسێ، کایه‌ی "ئه‌من نه‌بووم ده‌ستم بوو" زیادتر له‌مه به شیاوی په‌ژاندن و ته‌حه‌مول کردن نازانن.
جه‌نابی هیجری، ئه‌من وه‌کوو دۆستێکی واقعی نه‌ته‌وه‌ی کورد، و هاوسه‌نگه‌ری ئێوه له ڕێبازی وه‌دیهێنانی مافی ره‌وای نه‌ته‌وه ئێرانییه‌کان، له جه‌نابی به‌رزتان چاوه‌ڕێ ده‌که‌م به ده‌رکردنی ڕاگه‌یاندراوێک، گشت ئه‌و هه‌ست و کۆڵه توند و نابه‌رپرسانه تاوانبار بکه‌ن و بۆ هه‌میشه کۆتایی بهێنن به که‌تن و پیلانه‌کانی دوژمن که له ڕێگه‌ی هه‌ری کورته‌وه، له زمان تیژپه‌ڕانی کورد و ترکه‌وه مه‌یلی ده‌خۆین و گه‌وزاندنی سه‌رزه‌وی ئێمه هه‌یه.
من آنچه شرط بلاغ است باتو میگویمتو، خواه له‌زسخنم پندگیرو، خواه ملال"من ئه‌وه‌ی ده‌بێ پێت بڵێم، پێت ده‌ڵێمئه‌تۆش یان به گوێم بکه و یان لێم زویر به"
بیسته‌می مارسی 2006
دۆستی ئێوه دهه‌لیره‌زا ئه‌میر نه‌زمی ئه‌فشارکۆمیسیۆنی دیپلۆماتیکی ئازه‌ربایجانی خواروو
سه‌رچاوه
--------------------------------------------
له ئه‌زه‌ربایجان دا دوو نه‌ته‌وه‌ی ترک و کورد مه‌حکوومن به ژیان به ته‌نیش یه‌که‌وه
وه‌ڵامی سکرتێری گشتی حیزبی دێمۆکراتی کوردستان بۆ د. عه‌لیره‌زا نه‌زمی
ئاغای د. عه‌لیره‌زا نه‌زمی ئه‌فشار، دۆستی خۆشه‌ویست نامه‌ی پڕ له مێهرو دڵسۆزانه‌ی ئێوه‌م پێگه‌یشت. له ده‌ربڕینی هه‌ستی به‌رپرسیارانه‌تان له پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ پاراستن و به‌هێزکردنی دۆستی و برایه‌تی نێوان دوو نه‌ته‌وه‌ی ترک و کوردی دانیشتووی ئازه‌ربایجان سپاستان لێده‌که‌م و له‌که‌سێکی تێگه‌یشتووی وه‌ک جه‌نابی به‌رزتان جگه له‌مه چاوه‌ڕی ناکرێ.
من و حیزبه‌که‌م ڕابردووه‌کانی تاڵ و شیرینی که ئه‌م دوو نه‌ته‌وه‌یه له ئازه‌ربایجان به‌یه‌که‌وه تێیانپه‌ڕاندووه، پیلانه‌کانی حکوومه‌ته‌کانی تۆتالیتێری په‌هله‌وی و کۆماری ئیسلامی، ده‌ستێوه‌ردانه‌کانی بێگانه‌کان و کرده‌وه و وتاری نابه‌رپرسیارانه‌ی تێژپه‌ڕانێک له هه‌ردووک لادا بۆ سازکردنی که‌شوهه‌وای گرژ و چاندنی تۆوی دووبه‌ره‌کی له نێوان هه‌ردوو نه‌ته‌وه‌ی کورد و ترک مان له بیره و له دووپاته بوونه‌وه‌یان هه‌میشه نیگه‌ران و به‌په‌رۆشین.
له ئازه‌ربایجان دا دوو نه‌ته‌وه‌ی ترک و کورد مه‌حکوومن به ژیان به ته‌نیشت یه‌که‌وه، هه‌ر بۆیه حیزبی ئێمه هه‌میشه هه‌وڵی داوه بۆ ڕاهێنراندنی هه‌ستی دۆستایه‌تی و دراوسێیه‌تی له‌نێوان ئه‌وان دا و هیچ ده‌نگێکی ناساز له نێوان ئه‌واندا به قازانجی هیچیانی نه‌زانیوه و نازانێ. ئه‌من لهو باوه‌ره‌دام که به‌هێزکردنی ئه‌و هه‌سته له‌ناو ئه‌واندا له‌سه‌روبه‌ندی هه‌نووکه دا زیادتر له ڕابردوو پێویسته و ئه‌رکی پارتییه‌کان و که‌سایه‌تییه‌کانی به‌رپرسیاری ناوچه لهو ڕێبازه دایه.
بڵاوکردنه‌وه‌ی وتووێژی رامبورد لوتفی پووری که به‌وردی به پێچه‌وانه‌ی سیاسه‌تی حیزب لهو باره‌یه‌وه دایه له ڕۆژنامه‌ی "کوردستان" دا هه‌ڵه‌یه‌ک بووه له لایه‌ن به‌شی ڕاگه‌یاندنی حیزبی ئێمه‌وه کراوه و ئێمه هه‌ر به ئاگاداربوون لهو مه‌سه‌له‌یه له وێبسایتی حیزب دا ڕوونمان کرده‌وه که ئه‌و مه‌به‌ستانه بۆ چوونی وتووێکاره‌که‌یه نه بیری حیزبی دێمۆکراتی کوردستانی ئێران و له ژماره‌ی داهاتووی ڕۆژنامه‌ی "کوردستان" یش دا، ئه‌و ڕوونکردنه‌وه‌یه بڵاو ده‌که‌ینه‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی هیچ جۆره گومانێک لهو باره‌یه‌وه له ئارادا نه‌مێنێ.هه‌روه‌ها پێویست به گوتنه که‌سایه‌تی حیزبی دێمۆکراتبۆ به‌هێزکردنی چاکه‌ی دراوسێتی و هاوژینی له نێوان هه‌موو نه‌ته‌وه ئێرانیه‌کان به‌تایبه‌تی دوو نه‌ته‌وه‌ی ترک و کورد له‌وانه له سه‌رده‌مای حکوومه‌تی کۆماری کوردستان و حکوومه‌تی نه‌ته‌وه‌یی ئازه‌ربایجان له ساڵانی 1324 – 1325 دا بۆ ئێوه و هه‌موو برایانی ئازه‌ری که ناسیاوێکی که‌میان له‌گه‌ڵ مێژووی ئه‌و ناوچه‌یه هه‌بێ به‌ته‌واوی ڕوونه، بۆیه هه‌ڵه‌ی ئه‌وتۆ له‌هه‌ر لایه‌که‌وه ڕوو بدا نابێ ببێته هۆی نیگه‌رنی. به‌تایبه‌تی ئه‌وه‌ی که ئه‌و که‌سه‌ی وتووێژی کردووه له ئه‌ندامی ڕێبه‌رایه‌تی حیزب و سیاسه‌تدارێژی حیزب نیه.
دۆستی ئێوه‌مسته‌فا هیجری
26ی مارس، 2006
www.shamstabriz.com سه‌رچاوه
********************************************
ئه‌م بابه‌ته له سایتی ڕێنسانس وه‌رگیراوه
په‌ڕتوکی كوردستان ناسنامه‌ی من به‌چاپ گه‌یشت
