لە پرۆگرامی ڕاڤە لە ئاریەن تیڤی، لە گەڵ رۆژنامه‌ن نوس کاک هیوا گوڵ مۆحه‌مەدی. قسەو باسێک سه‌باره‌ بە ڕۆژهه‌ڵاتی ناڤین، داهاتووی کۆماری ئیسلامی و ئه‌رکی کوردستانیانی ڕۆژهه‌ڵات به‌گشتی و حزبه‌ سیاسیه‌کان به‌تایبه‌تی.

ئاریەن تیڤی

پیرۆز بێ یادی سی ساڵه‌ ڕاپه‌ڕینی باشوری کوردستان

---

ئه‌م بابه‌ته‌ "ڕاپه‌رینی باشوری کوردستان- ئه‌رک، ئاکام، ده‌ستکه‌وته‌کان" له‌ یادی ده‌ساڵه‌ێ ڕاپه‌ڕینی باشوری کوردستاندا له‌ کۆڕێکدا لە ساڵی ٢٠٠١ ‌له‌ شاری ئه‌ده‌لایدی باشوری ئوسترالیا پێشکه‌ش کرا. کوڕه‌که‌ له‌ لایه‌ن ڕێزدار د.شێرکۆ کرامانجەوە به‌ڕێوه‌چوو. ده‌قی ئه‌م بابه‌ته‌ له‌ گۆڤاری هه‌وار،ژمارە ١٢ی ساڵی چوارەم (دواژماره‌)، ئۆکتۆبه‌ری هه‌مان ساڵ  چاپ و بڵاوکرایه‌وه‌. به‌واتایه‌کی دیکه‌ ئه‌م بابه‌ته‌ تێڕوانینی بیست ساڵ له‌مو پێشی نوسەری ئەم دێڕانەیە‌ سه‌باره‌ت به‌ ئەرک ، ئاکام و ده‌ستکەوتەکانی ڕاپەڕینی باشوری کوردستان پاش تێپه‌ڕینی ده‌ساڵ لەو ڕاپه‌ڕینە مەزنە. له‌ یادی سی ساڵه‌ی ڕاپه‌ڕین ئه‌م بابه‌ته‌ لێرە داده‌نێمه‌وه‌. ئه‌وه‌ی که‌ ئاکامه‌کانی ڕاپه‌ڕینی باشور به‌ کوێ گەیشت و ئایا ڕێبه‌رانی سیاسی باشوری کوردستان له‌ ئاست چاوه‌ڕوانیەکانی گه‌لی ڕاپه‌ڕیوی باشورو پێویستیه‌کانی قۆناخ به‌قۆناخی بزاڤی ڕزگاری خوازی نه‌ته‌وه‌یی گه‌لی کوردستان بوون؟، یان ئایا که‌م و کوڕی و هه‌ڵه‌وپه‌ڵەکانی که‌ له‌ ده‌ساڵه‌ی یادی ڕاپه‌ڕین ئاماژه‌یان پێکراوه‌ ده‌رسی لێوه‌رگیراوه‌؟ یان بارستایی هه‌ڵەو که‌مووکورییه‌کان هێنده‌ له‌سه‌ریه‌ک که‌ڵه‌که‌ بوون که‌ ڕێی ببینینی ده‌ستکه‌وته‌کانی ڕاپه‌ڕینی گرتوه‌؟. به‌ڕاستی ده‌کرا له‌ سی ساڵی ڕابردوودا چی بکرێ و چۆن دۆخ و قۆناخەکان که‌ڵکیان لێوه‌ربگیرایه؟ داهاتووی باشوری کوردستان به‌ره‌وکوێ ده‌ڕوا و ئه‌رکه‌کانی ئه‌م قۆناخه‌ چین؟ چۆن بکرێ بارستایی ده‌سکه‌وتەکان له‌ که‌مو کوڕی و گه‌نده‌ڵیەکان زیاتر بکرێن؟ پێداویستیه‌کانی ئه‌م قۆناخه‌ چین و چۆن ده‌کرێ باشوری کوردستان به‌ره‌و دڵنیایی و ئارامی و ده‌ستکه‌وتی یه‌کانگیر ببرێ و کیانی سیاسی کوردستانی له‌ به‌رهەم بهێنرێ؟ هه‌ڵه‌و که‌م و کوڕییه‌کان چین و چ بوون؟ خاڵه‌ لاوازه‌کان چین؟ ئایا ئه‌گه‌ر پاش سی ساڵ له‌ ڕاپه‌ڕین و ئه‌و هه‌موو ده‌رفه‌تەی له‌ به‌رده‌ست بوه‌ نه‌توانراوه‌ به‌ باشترین شێوه‌ که‌ڵکی لێوه‌رگیرێ، کێ زۆرترین به‌رپرسیاره‌تی به‌رده‌که‌وێ؟ وه‌ک ده‌گوترێ پارتی و یه‌کیەتی تاوانباری سه‌ره‌کین؟ ئه‌دی حزبه‌کانی دیکه‌؟ ئه‌ی نوسه‌ران و ڕۆناکبیران، ڕۆژنامه‌ نوس و مه‌لاو مامۆستا و تاک تاکی کۆمه‌ڵگای باشوری کوردستان تا چ ڕاده‌یه‌ک له‌ گه‌یاندنی باشوری کوردستان به‌ ڕۆژی ئه‌مڕۆ بەرپرسن؟ له‌ هه‌موو ئه‌وانه‌ش بترازێ گه‌لی ئێمه‌ له‌ به‌‌شه‌ داگیرکراوه‌کانی کوردستان چ کاریگه‌ریەکیان هه‌بووە؟ تا چه‌ند پشتیوان یان به‌ربه‌ست بوون؟ چی بکرایه‌ باشتر بوو؟ هه‌ڵه‌کان چین و بۆ له‌مەودوا چبکرێ؟ ئه‌رک و به‌رپرسایه‌تی بزاڤی نه‌ته‌وه‌یی کوردستانی چیە؟ چۆن ده‌تواندرێ وابکرێ که‌ ڕێ له‌ پاشه‌کشەو به‌دواداگەڕانه‌وه‌ بگیرێ و کاروانی ئه‌م تێکۆشانە به‌رەو مه‌نزڵگای سه‌رکه‌وتن ببرێ؟ ئایا به‌ چاوخشاندنێک به‌دۆخی ئێستای بزاڤی نه‌ته‌وه‌یی له‌ هه‌موو به‌شه‌کانی کوردستان و دۆخی ئێستای باشوری نیشتمان تا چه‌نده‌ ده‌توانین هیوادار بە داهاتوو بین؟ ئه‌مانه‌و‌ ده‌یان پرسیارو گومان و هه‌ڵوێسته‌ی دیکه‌ ده‌بێ و ده‌کرێ له‌ خۆمانی بکه‌ین بۆ ئه‌وه‌ێ بگه‌ینه‌ ئاکامێکی ژیرانه‌. به‌ ئاکامێک که‌ ڕۆناککه‌ره‌وه‌ی پێش هه‌نگاوه‌ هه‌نوکه‌ییه‌کان و هه‌نگاوەکانی پێشەڕۆژمان بێ. تۆش گە‌ر تاقەتت هه‌بوو ئه‌و بابه‌ته‌ بیخوێنه‌وه‌. پێشەکی سپاس بۆ خوێندنه‌وه‌ی و گه‌ر سه‌رنج و تێچێنیەکت هه‌بوو خۆشحال ده‌بم. بێگومان وڵامی ئه‌و پرسیارانه‌ کاری بابه‌تێکی چه‌ند لاپه‌ڕه‌ێێ نیه‌. وه‌ڵامدانه‌وه‌ بەم پرسیارانه‌ و پرسیاره‌کانی دیکه‌، کاری ڕوناکبیرو نوسه‌رو لێکۆڵه‌ری کوردە.  

 

"جلال قهرمان جنگهای پارتیزانی شهید شد"

سەردێڕی ڕاگه‌یاندنێکی رۆژنامه‌‌ڤانی  بە زمانی فارسی "جلال قهرمان جنگهای پارتیزانی شهید شد"( جەلال قاره‌مانی جەنگە پارتیزانیەکان شه‌هید بوو) لە لایه‌ن کۆمیته‌ی شارستانی بانه‌وه‌  سه‌ره‌نجی هه‌موو ئه‌ویندارانی ئازادی و پێشمه‌رگه‌و تێکۆشه‌رانی ناوچه‌ی بانه‌ی بۆ لای خۆی راکێشا.  راگه‌یاندنه‌که‌ به زمانی فارسی نوسرابوو. هێشتا هه‌واڵی شه‌رو چۆنیه‌تی شه‌هید بوونی جه‌لال بڵاونه‌بووبوه‌وه‌. ڕاگه‌یاندنه‌که‌ باسی رۆژی پێشترده‌کات که‌ جه‌لال ڕشیدی له‌ دۆڵی سه‌بەتڵوو له‌ پاش شه‌ڕێکی سه‌رکه‌وتوو له‌سه‌رجاده‌ی بانه‌- سه‌قز، کاتێک گۆڕه‌پانی تێکهڵچوونه‌که‌ به‌جێ ده‌هێلن، به‌ هۆی پڕیشکی خۆمپارە/هاوه‌ن ده‌پێکرێ و به‌داخه‌وه‌ گیانی بەخشیوه‌. ڕاگه‌یاندنه‌که‌ باسی لێهاتوویی و چاونه‌ته‌رسیی، له‌خۆبوردوویی و بوێری و هەروه‌ها بڕوابوونی به‌ ئازادی و ئامانجه‌ نه‌ته‌وه‌یی و مرۆڤانه‌کانی، ده‌کات. هه‌ر لە ڕاگه‌یاندنه‌کەدا ئاماژه‌ به‌ تاقانه‌بوونی تواناکانی جه‌لال وه‌ک پێشمه‌رگه‌یه‌ی وریاو فه‌رمانده‌یه‌کی به‌وه‌ج و لێهاتوو له‌شه‌ڕی پارتیزانی ده‌کات. جێی ئاماژه‌یه‌ ئه‌وکات هێشتا هێزی پێشمه‌رگه‌ی کوردستان قۆناخی شه‌ڕیی به‌ره‌یی تێپه‌ر نه‌کردبوو، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی به‌شێکی زۆر له‌ ناوچه‌کانی ده‌ره‌وه‌ی شارو شارۆچکه‌کانی کوردستان هێشتا له‌ ده‌ستی هێزی پێشه‌رگه‌دا بوون. به‌ڵام جه‌لال لێهاتوویی و جه‌ربه‌زەیی له‌ بواری شه‌ری پارتیزانی نیشاندابوو. به‌جۆرێک جه‌لال وه‌ک فه‌رمانده‌یه‌کی لێهاتوو وه‌کو پێشمه‌رگه‌یه‌کی شاره‌زا له‌ چه‌ندین چالاکی ناوشاری بانه‌و زه‌ربه‌ لێدان له‌ دوژمن به‌شدار بوو بوو. ئه‌و که‌سێکی ناسراوو به‌ناوو ده‌نگ بوو. هه‌ر بۆیه‌ که‌ هه‌واڵی پێکران و شه‌هید بوونی بڵاو بوه‌وه، بوه‌ هۆی خه‌م و‌ په‌ژاره‌یه‌کی زۆر.

 به‌ گوێڕه‌ی گێڕانه‌وه‌ی هاوڕێ و هاوسه‌نگه‌ڕانی، ئه‌وانه‌ی له‌شه‌ڕه‌که‌دا له‌گه‌ڵی بوون، کاتێک پێشمه‌رگه‌کان لە شوێنی دیاریکراو بۆ پاشه‌کشێ کۆده‌بنه‌وه‌و سه‌رژمێری ده‌که‌ن بزانن هه‌موویان گەیشتوون، ده‌بینن که‌ یه‌کێک له‌ پێشمه‌رگه‌کان دیار نیه‌. جه‌لال به‌ ته‌نیا ده‌گه‌ڕێتەوه‌و بۆ ئه‌وه‌ی سۆراخی ئه‌و پێشمه‌رگه‌یه‌. ماوه‌یه‌کی پێده‌چێ جه‌لال دیار نیه‌و ئه‌و پێشمه‌رگه‌ش که‌ ئه‌و گه‌ڕابوه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی بیدۆزێته‌وه‌، گه‌ڕابوه‌، به‌ڵام جه‌لال هێشتا دیار نیه‌. ئه‌مه‌ش هاوڕێیانی نیگه‌ران ده‌کات. له‌و ماوه‌یه‌دا پێگه‌کانی ڕژیم کوێرانه‌ تۆپ بارانی ناوچه‌که‌ی ده‌کرد. نیگه‌رانی باڵی به‌سه‌ر یه‌ک یه‌کی پێشمه‌رگەکاندا ده‌کێشتێ، هه‌ربۆیه‌ بریارده‌ده‌ن که‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ به‌دوایدا. پاش ماوه‌یە‌ک گه‌ڕان و پشکنین، ته‌رمی بێگیانی هاوڕێ جه‌لال ده‌بیندرێته‌وه. بە‌ گوێره‌ی گێڕانه‌وه‌ی هاوڕێکانی، هاوه‌نێک له‌ نزیک جه‌لال ده‌که‌وێ و پریشکی هاوه‌نه‌که‌ لاقی هاوڕێ جه‌لال ده‌پێكی. ‌هاوڕێ جه‌لال هەر بۆخی لاقی به‌ ده‌وه‌نێکدا هه‌ڵپه‌ساردوه‌و برینه‌که‌ی پێچاوه‌. به‌ڵام پێدەچێ هاوڕێ جه‌لال له‌وه‌ی دڵنیایه‌ که‌ به‌ هۆی خوێن ڕؤشتنی زۆر دوا ساته‌کانی ته‌مه‌نی تێپه‌ڕده‌کات. هەر بۆیه‌ به‌بێ ئه‌وه‌ی وره‌ی به‌ردا بێ، ده‌فته‌ره‌ بچووکه‌که‌ی باخه‌ڵی ده‌رهێناوه‌ ویستوێتی دوایین قسه‌کانی بۆ هاوڕڕێیانی بنوسێ. مخابن فریا ناکه‌وێ که‌ په‌یڤه‌کانی بخاته‌سه‌ر پەڕو لە کاتێکدا پێنوسه‌که‌ی له‌لای ده‌ستیه‌وه‌ که‌وتوه‌و زه‌رده‌خه‌نە له‌سه‌ر لیوه‌کانی ماوه‌، گیانی ئازیزی ده‌سپێرێ و درێژه‌ی تێکۆشانی بۆ هاوڕێیانی به‌جێدێڵێ.  

درێژەی هه‌یە ...

---

 

مه‌حموود ریشه‌، پێشمه‌رگه‌یه‌كی بوێرو فه‌رمانده‌یه‌کی لێهاتوو

---

بە هۆی کاک جەمال فه‌تحیانی هاوڕێ و پێشمه‌رگه‌ی دێرین و هاوسه‌نگه‌ری ڕۆژانی خه‌باتی گه‌رم و دژواری به‌کرده‌وه، ئاگادار کرامه‌وه‌ که‌ ناوەندی پێشمه‌رگه‌ دێنرینه‌کان به‌ته‌مان چاوپێکوتنێکی ڕاستۆخۆ له‌ به‌رنامه‌ی "یادو دیدار" له‌ گه‌ڵ پێشمه‌رگه‌و خه‌باتکاری دێرین، فه‌رمانده‌ی بەتواناو لێهاتوو کاک مه‌حموود ساڵه‌حی ناسراو به‌ مەحموود ڕیشه‌ ساز بکه‌ن. له‌ ڕاستیدا گە‌رانه‌وه‌ بۆئه‌و ڕۆژە پڕ له‌ خۆنه‌ویستی و سه‌روەریانه‌ی ڕابردوو ده‌تباته‌وه‌ نێو قوڵایی یادگاره‌کانی ئه‌و ڕۆژانه‌و جارێکی دیکه‌ ده‌سته‌ملانیان ده‌بیته‌وەو بێ ئه‌وه‌ی بۆخۆت بزانیی تێێدا نوقم ده‌بیت و به‌ ئەسته‌م ده‌توانی بەجێیان بێڵی. بۆیەش به‌و پێیه‌ی که‌ لە گه‌ڵ کاک مه‌حموود ده‌یان یادگاری ئه‌و قۆناخه‌ی خه‌باتمان هه‌یه‌‌‌، به‌ نێو قوڵایی بیرەه‌وه‌ی ئه‌وڕۆژانه‌دا رۆچومەوەو بست به‌ بستی شوێنی یادگاره‌کان، روداوو و که‌سه‌کان، چالاکی و شه‌رو فیداکاریه‌کان، له‌ خۆبووردوویی و خۆنه‌ویستی ئه‌وده‌می تێکۆشان و خه‌باتم به‌سه‌ر کرده‌وه‌. به‌دڵ پێم خۆشه‌ هه‌موو ئەو یادگارانه‌و به‌ تایبه‌ت ئه‌وانه‌یان پێوه‌ندیی به‌ کاک مه‌حموده‌وە هه‌یه‌ بێنمه‌ سه‌ر په‌ڕو وه‌ک ڕێزلێنانێک پێشکە‌ش به‌ هاوڕێ و هاوسه‌نگه‌ی تێکۆشه‌رم کاک مه‌حمودی بکه‌م. به‌داخه‌وه‌ کاته‌که‌ که‌مه‌و خرمانی بیره‌وه‌ریه‌کانیش زۆرو زه‌وه‌ند، هه‌ر بۆیه‌ ناچارم له‌خرمانی ئه‌و هه‌موو تیكۆشان و ماندوو بوونەی خه‌باتی شێلگیرانەو ماندوونه‌ناسانه‌‌ کاک مه‌حموود ڕیشە له‌وێچێک هه‌ڵێنجم و هه‌رچه‌ند کەمیش بێ پێشکه‌شی کاک مه‌حموودی بکه‌م.

بە دڵنیاییه‌وه‌ هه‌موو یاد و یادگارانه‌ گرنگن و یه‌ک به‌یه‌کیان شایانی ئه‌وه‌ن به‌ ده‌یان لاپه‌ڕه‌یان له‌سه‌ر بنوسرێ. ئه‌و ڕۆژانه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی سه‌خت و دژوار بوون به‌ڵام زۆر به‌نرخ بوون و جێی شانازی و سه‌ربه‌رزی بوون. کورد ده‌ڵێ دیاری شوان ئاڵه‌کۆکه‌و هیوادارم کاک مه‌حموود لای په‌سه‌ند بێ.

چۆن مه‌حموود ڕیشه‌م ناسی:

من پێشمه‌رگه‌ی کۆمیته‌ی شارستان بووم،‌ ئه‌و ده‌م بنکه‌مان له‌ گوندی نیروانی بناری سورکێو بوو. وا ڕێکه‌وت ڕژیم هێرشێکی به‌رینی بۆ پشتی تاژان و به‌رزاییه‌کانی میره‌وسو و لای مازوانبەن و ناو شاره‌دێی ئارمردە هێنا. هه‌ر ئه‌و ڕۆژه‌ پێشمه‌رگه‌کانی کۆمیته‌ی شارستان به‌ره‌و میرەوسوو تاژان رێکه‌وتین. من و چەند کەسێکی دیکه‌ ناردراین بۆ پشتی تاژان و به‌رزاییه‌کانی نێوان تاژان، ته‌وکه‌ڵ و تابه‌گ. ئه‌وکات من مێرمنداڵێکی وردیله‌ بووم. که‌ گه‌یشتین ژماره‌یه‌کی باش پێشمه‌رگه‌ و هێزی به‌رگری لێبو که‌ سه‌نگەریان ڕو به‌دوژم گرتبوو و خۆیان له‌ بن کۆمه‌ڵه‌ شاخێکدا مڵاس دبوو. له‌نێو شاخەکاندا شاخێک له‌ هه‌موویان له‌بار تربوو کە له‌وه‌ێوه‌ بە نۆبە ده‌چوین سێره‌مان له‌ سه‌رنگه‌ری دوژمن ده‌گرت و چه‌ند فیشه‌کێکمان بە دوژمنەوە دەنا. له‌ ناو ئه‌و پێشمه‌رگانه‌دا، پێشمه‌رگه‌یەکی رەشتاڵه‌ و باڵا مام ناوه‌ندیی، که‌م قسه‌، ناوه‌ ناوه‌ له‌ بن شاخێکه‌وه‌ سیله‌ی له‌ سه‌نگه‌ری دوژمن ده‌گرت و به‌لێزانیه‌وه‌ وه‌ک ئه‌وەی نه‌یه‌وێ یه‌ک دانه‌ش به‌ خه‌سار بدا، چەند فیشەکێکی ئاوقای هێزی داگیرکه‌ر ده‌کرد. من که‌م ئه‌زموون به‌ڵام تۆزێک زیته‌ڵه‌ بووم. وابوو به‌ هۆێ بێ موبالاتیمه‌وه‌ چه‌ند جارێک منی ده‌نگدا که‌ ئاگام له‌ خۆم بێ، و سه‌ر دانه‌وێنم و بێمه‌دواو‌ه. من ناوم نه‌دەزانی، به‌ ڵام دواتر زانیم که‌ کاک مه‌حموود ڕیشه‌یه‌. ئه‌و مه‌حموود ڕیشه‌ی کە بۆ چه‌ندین ساڵ لە قۆناخی خه‌بات و تێکۆشانی پێشمه‌رگانه‌دا هاوسه‌نگه‌ر، هاوخەبات و هاوکار بووین و تا ئێسته‌ش شانازیی به‌ هاوڕێیه‌تیه‌وه‌ ده‌که‌م.

کاک مه‌حموود، که‌سیكی روح سوک، خۆشه‌ویست و به‌ بیروباوه‌ڕە. تا پێشمه‌رگه‌ بو هیچ کات ئه‌رکی خه‌باتی ڕه‌ت نه‌کردۆته‌وه‌. به‌ دڵه‌وە پێشمه‌رگه‌بوو، به‌ باوه‌ڕه‌وه‌ شانی دابوە ژێر ئه‌رکی خه‌بات و له‌ تێکۆشان و سه‌ختی و دژواری سڵی نه‌ده‌کرده‌وه‌. شک نابەم جارێک له‌ جاران بریارێک، یان ڕاسپارده‌یه‌کی حزبیی ره‌تکردبێته‌وه‌ یان بۆڵه‌ و پرته‌یه‌کی کرد بێ. له‌وه‌ش زیاتر متمانه‌و دڵنیاییه‌کی زۆری به‌توانایی خۆی هه‌بوو، بۆیه‌ش له‌ هیچ سه‌ختی و دژواریه‌ک نه‌ ده‌پرینگایه‌وه‌.

کاک مه‌حموود له‌ لکی سێی شەهید قادر شه‌ریف، وه‌ک پێشمه‌رگه، سه‌رده‌سته‌ و جێگرو فه‌رمانده‌ی لک به‌رپرسیاره‌تی هه‌بوو. له‌ زۆربه‌ی ئه‌و ماوه‌دا کە کاک مه‌حموود له‌ لکی سێ بوو منیش وه‌ک پێشمه‌رگه‌و پاشان له‌ ساڵی ٦٣ەوە وه‌ک به‌رپرسی سیاسی لک له‌گه‌ڵ کاک مه‌حموود هاوکارو هاوسه‌نگه‌ر بووین. له‌ هه‌موو ئه‌و ماوه‌ی هاوسه‌نگه‌ربون و هاوکار بوونەدا هیچ کات دڵمان لێک نه‌ ئێشا. به‌ پێچه‌وانه‌ له‌ نزیک به‌ته‌واوی ئه‌و شه‌ڕو چالاکیانه‌ی ئه‌نجاممان ده‌دا پێکه‌وه‌ بووین. له‌ ده‌یان شه‌ڕی گه‌وره‌و گچکه‌و چالاکی پێشمەرگانه‌و شه‌ونخونی، له‌ ساردو سه‌رماو برسیه‌تی و مه‌ترسیدا پێکه‌وه‌ بوون.

کاک مه‌حموود له‌و پێشمه‌رگه‌ بوێرانه‌ بوو که‌ له‌شه‌ڕو چالاکی پێشمەرگانه‌دا ئه‌گه‌ر ئه‌وت له‌گه‌ڵ بایه‌ هه‌ستت به‌ هێزو وره‌و دڵنیایی ده‌کرد. به‌ش به‌حاڵی خۆم هه‌میشه هه‌ستم به‌ دڵنیایی ده‌کرد کە له‌و شوێنه‌و سه‌نگه‌ره‌دا بم که‌ مه‌حموود ڕیشه‌ی لێ بێ. یان ئه‌گه‌ر له‌ چالاکیه‌کدا دابه‌شی دو به‌ره‌ بکراینایه‌ ئه‌گه‌ر پێکیشه‌وه‌ نه‌باین و ئه‌و لایه‌ی ئه‌وی لێبوو به‌ متمانه‌وه‌ چاوه‌ڕوانی ئه‌و ئه‌نجامه‌م لێده‌کرد که‌ پلانمان بۆ دانابوو.

شه‌ڕو چالاکیه‌کان دانه‌یه‌ک دوان نین تا بکرێ ناویان بێنم. به‌ ده‌یان جار پێکه‌وه‌ له‌ چالاکی چوونه‌ ناو شاری بانه‌و ئارمرده‌دا پێکه‌وه‌ بووین. له‌و چالاکیانه‌دا به‌ زۆری کاک مه‌حموود ئارپی‌جێ وه‌شین بوو. ئه‌و نیشانه‌ هه‌ڵگرێکی کارامه‌و چاو نه‌ترس بوو. که‌م هه‌بووه که‌ ئامانجه‌که‌ی نه‌پێکێ. له‌ ده‌یان چالاکی بۆسه ‌دانانه‌وه‌دا له‌ ڕێگای بانه‌- ئارمرده‌، ئارمرده‌ گه‌رماو، ئارمرده‌ بلەکێ و ئارمرده‌ تاژان پێکه‌وه‌ بووین و زۆر جار پێکه‌وه‌ چالاکیه‌که‌مان ده‌ست پێکردوه‌. له‌و هێرشانه‌ی که‌ ڕژیمی داگیرکه‌ری کۆماری ئیسلامی ده‌یکرد بۆ ناوچه‌کانی به‌ر جاده‌و بناری سورکێوو پاش ئاربه‌با ‌که‌م هه‌یه‌ کاک مه‌حموود به‌شدار نه‌بووبێ و نه‌خش و ده‌وری ئازایانه‌و له‌ خۆ بوردوانه‌ی نه‌گێڕابێ.

کاک مه‌حموود، له‌و پێشمه‌رگانه‌ بوو که‌ به‌ لێهاتوویی خۆی و به‌بێ هیچ ده‌ستەوتاقم بازیی و خزم خزمێنه‌یه‌ک پلەکانی به‌رپرسایه‌تی بڕی و توانی تا فه‌رمانده‌یی هێزو ئه‌ندامی ناوند بچێ. ڕیشه‌، فه‌رمانده‌یه‌کی لێزان و به‌تواناو خاوه‌ن پلان و له‌ هه‌مانکاتدا چاو نه‌ترس و ئازاو وریا بوو. له‌شه‌ره‌کاندا وه‌ک فه‌رمانده‌ و پێشمەرگه‌یه‌ك هه‌میشه‌ ده‌ورو کاریگه‌ری هه‌بوەو پاش هه‌ر چالاکیه‌ک ئه‌و دوا که‌س بووە که‌ پاشەکشە بکات و هه‌میشە ده‌یویست دڵنیا بێت که‌ هه‌موو پێشمه‌رگه‌کان به‌ سڵامه‌تی شوێنی چالاکیه‌که‌ به‌جێ بێڵن.   

هه‌روه‌ک باسم کرد که‌ له‌گه‌ڵ‌ کاک مه‌حموود، له‌گه‌لێک شه‌ڕو چالاکی پێشمه‌رگانه‌دا  بووم، که‌ کاک مەحموود ده‌ورو نه‌خشی ئازایانه‌ی تێیاندا هه‌بووه‌. به‌داخه‌و ئه‌و هاوڕێ و هاوسه‌نگه‌رانه‌ که‌ پێشمه‌ڕگه‌ی لکی سێ بوون له‌و قۆناخه‌دا که‌میان ماون، بۆیه‌ش یه‌کێک له‌و شه‌ڕانه‌ی که‌ له‌گه‌ڵ کاک مه‌حموود پێکه‌وە بووین و کاک مه‌حموود فه‌رمانده‌ بوو تێیدا، وه‌بیر دێنمه‌وه‌.

وه‌ک نموونه شەری گوندیی ته‌وه‌که‌ڵ‌:

زستان بوو، بەفر هه‌موو شوێنێکی داپۆشیبوو، گونده‌کانی ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌ تارای سپیان له‌به‌رکردبوو. دیمەنه‌کان هه‌تا بڵیی جوان و دڵڕفێن بوون. پێشمه‌رگه‌کانی لکی سێ له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌ک پێشمه‌رگه‌ێ هێزی هه‌وشار له‌ گونده‌کانی ئه‌و ده‌ڤه‌ره‌ له‌گه‌شتدا بوون. سه‌ره‌ڕایی ئه‌وه‌ی ناوچه‌که‌ میلیتاریزه‌ بوو زۆربه‌ی به‌رزایی‌و شوێنه‌ گرنگه‌کانی ئه‌و ناوچه‌یه‌  له‌ ژێر چنگی داگیرکه‌رانه‌ی هێزه‌کانی کۆماریی ئیسلامیدا بوو، به‌ڵام هێزی پێشمه‌رگه‌ له‌ باوشی گه‌رمی گه‌لی خۆیان و له‌ ناو خاکی خۆیان بێ سڵەمینه‌وو ترس درێژه‌یان به‌ کارو خه‌باتی سیاسی و پێشمه‌رگانه‌یان ده‌دا. ئێواره‌ بوو، مه‌ حموود ریشه‌ وەک به‌رپرسی نیزامی و منیش وه‌ک به‌رپرسیی سیاسی لک به‌رپرسیاره‌تی ئه‌و گه‌شته‌مان له‌ ئه‌ستۆ بوو. بریارماندا که‌ بچینه‌ گوندیی ته‌وه‌که‌ڵ و ڕۆژه‌که‌ش له‌وێ بمێنینه‌وه‌. هه‌ڵکەوته‌ی ته‌وه‌که‌ڵ وابوو، که‌ له‌ لای پشت و ته‌نیشتیه‌وه‌ جاده‌ی ئارمرده‌ بۆ تاژان که‌ به‌ڕۆژ پاڕێزه‌ری جاده‌ (تئمینی جاده)ی لێبوو. شوێنیان زۆر له‌ ناو گونده‌وه‌ نزیک بوو. کاتێک بڕیاری مانه‌وه‌ماندا ده‌بوو داوا له‌ خه‌ڵکیش بکه‌ین ئه‌و ڕۆژه‌ له‌ گوند نه‌چنه ‌ده‌ره‌و‌‌ە، بۆ ئه‌وه‌ی ڕژیم پێمان نه‌زانێ. شه‌ومان ڕۆژکرده‌وه‌و به‌پێی پلانه‌که‌ خه‌ڵک بۆ کارو چالاکی رۆژانه‌یان له‌ گوند مابوونه‌وه‌. ئاسمانێکی ساماڵ و ڕۆژێکی زستانی خۆش بوو. منداڵانی گوند له‌ کۆڵانه‌کان یاریان ده‌کردو گه‌نجه‌کان له‌سه‌ر بان و کۆڵانه‌کان سه‌رقاڵی ژیانی ڕۆژانه‌و ئاسایی خۆیان بوون. له‌و نێوه‌دا جار جار پێشمه‌رگه‌یه‌ک یان دوانت ده‌بینی که‌ به‌ بێ چه‌ک وه‌ک خه‌ڵکی ئاوایی له‌سه‌ر بان و کۆڵانه‌کان خه‌ریکی ئاخافتن و قسه‌و باس بوون.‌ ساڵ ساڵی ١٣٦٤ی هه‌تاویی بوو. حزب سه‌رقاڵی گرتنی کۆنگره‌ بوو. به‌رپرسانی کۆمیته‌ی شارستان و هێزو نوێنه‌رانی کۆنگره‌ به‌ره‌و ناوەند چوو بوون بۆ به‌شداری له‌ کۆنگره‌. ڕژیم ئه‌مه‌ی به‌ هه‌ل ده‌زانی و ده‌یهه‌ویست له‌م کاته‌دا گورزی کاریگه‌ر له‌ هێزی پێشمه‌رگه‌ بوه‌شێنێ. پێشمه‌رگه‌‌ چاوه‌دێره‌کان له‌ شوێنی نه‌دیوودا دانرابوون بۆ ئه‌وه‌ی جموجۆڵی دوژمن له‌ به‌رزاییەکان چاو‌‌دێری بکه‌‌ن‌. که‌مینه‌کانی دوژمن له‌سه‌ر چاده‌ی ئارمرده‌ تاژان لەسەر به‌رزاییەکان له‌ گونده‌وه‌ دیار بوون. من‌و کاک مه‌حموود له‌گە‌ڵ کاک چه‌ند پێشمه‌رگه‌یه‌کی دیکه‌ له‌ ماڵێک بووین کە دواین ماڵ بوو لەسەرەوه‌ی ئاوایی. لە پشته‌بانی ماڵه‌که‌ خرمانێک هەڵکه‌وتبوو. باریکه‌ ڕێیک له‌ خرمانه‌که‌وه‌ به‌رەوسه‌ر ده‌ڕۆیشت که‌ وه‌ک شێوه‌ جۆگەلە‌یه‌ک وابوو ده‌هاته‌وه‌ سه‌ر خرمانه‌که‌. ئێمه‌و خانه‌خوێ نانمان خواردبوو گوێمان له‌ رادیوی دەنگی کوردستان گرتبوو. خواردنێکی خۆشمان خواردبوو چاوه‌ڕوانی چایی بووین. ده‌نگی شمشاڵی قاله‌مه‌ڕه‌ که‌ ده‌ستپێکی رادیۆ ده‌نگی کوردستان بوو له‌ هه‌موو لایه‌که‌وه‌ تێکه‌ڵ به‌و دیمه‌نانه‌ بوو.  کچە گەوره‌ی ماڵه‌که‌ له‌ خواره‌وه‌ی دیوی دانیشنەکه‌ له‌لای سه‌ماوه‌ره‌که‌ دانیشتبوو خه‌ریکی چایی تێکردن بوو، هه‌موومان گوێمان بۆ ڕادیۆ راگرتبوو، به‌ڵام له‌سه‌رهەستیش دانیشتبووین. کتوپڕ کچە بچکۆله‌ی ماڵه‌که‌ که‌ ته‌مه‌نی هه‌شت نۆ ساڵێک ده‌بوو بەپەله‌ له‌درگا هاته‌ ژوره‌وه‌ و به‌ شڵه‌ژاوی و بەزمانێکی منداڵانه‌ روو بەو خاتوونه‌ی لای سه‌ماوه‌ره‌که‌ بوو گوتی "داده‌ ..داده‌ .. شەل خلمانه‌که‌ پاشداری لێیه‌". سه‌رخرمانه‌که‌ چه‌ند هەنگاوێک له‌ ده‌رگای هاتنه‌ ژورەوە دوور بوو. هەر به‌ گوێلێبوونی وشە‌ی پاسدارو خرمان ئێمه‌ له‌جێی خۆمان ڕاپه‌رین و ئه‌وه‌نده‌ی چاوتروکانێک خۆمان گه‌یانده‌ ئەو دیوو ده‌رگا. له‌ یه‌که‌م هەنگاو له‌ درگای ده‌ره‌وه‌ بەلای ڕاستمانه‌وه‌ خرمانه‌که‌ بوو. به‌کرێگیراوێک که‌ پشتی له‌ ئێمه‌ بوو، بانگی ئه‌و پاسدارنه‌ی ده‌کرد که‌ به‌ باریکه‌ ڕێیه‌که‌دا به‌ره‌و خرمانه‌كه‌ ده‌هاتن. هێشتا ژماره‌یه‌کی که‌میان گه‌یشتبوون. به‌بێ سێودوو‌ ته‌قە و ده‌سترێژکردن ده‌ستی پێکرد. پێشمه‌رگه‌کان هه‌ر کامه‌یان له‌شوێنی خۆیانه‌وه‌ به‌ وریاییه‌وه‌ زۆر ئازایه‌ هه‌رکه‌س له‌ ئاستی خۆی لە دوژمن هاتنه‌ ده‌ست و به‌گژ هێزی دوژمندا چونه‌وه‌، ژماره‌یه‌ له‌ پێشمه‌رگه‌کان له‌ یه‌کێک له‌ماڵه‌كان گیریان خواردبوو. ئێمه‌ هە‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ نه‌مان هێشت پاسداره‌کان خرمان و پشماڵی گونەکه‌ کۆنترۆڵ بکه‌ن، ئه‌وه‌ش بوه‌هۆی سه‌رلێشێواوی هێزه‌کانی ڕژیم، بریار درا  چه‌ند پێشمه‌رگه‌یه‌ک به‌ بیکه‌یسیه‌وه‌ بنێردرێن بۆ به‌رزاییه‌که‌ی پشتی داربڕان. له‌ ماوه‌یکی کورتدا ئه‌وو پێشمارگانه‌ گه‌یشتنه‌ شوێنێ دیاریکراوو له‌وێوه‌ بیکه‌یسی بڕستی له‌ هێزه‌که‌ی ڕژیم بڕیبوو نه‌یان ده‌توانی ته‌نانه‌ت مل شورکه‌ن و بگه‌ڕێنه‌وه‌. شه‌ڕێکی گه‌رمو ده‌سته‌ویه‌خه‌ له‌ ناوگوندەکه‌دا و به‌لای کانی گونده‌کە و شیوی ئه‌ودیووی ماڵان به‌رده‌وام بوو. هێزی ڕژیم هه‌رچه‌ند زۆر بوو، به‌ڵام هه‌ر له‌یه‌که‌م تەقه‌دا چاوساخه‌که‌یان که‌ به‌کرێگیراوێکی ناوزڕاو بوو بریندار کراو سه‌ره‌نجام ڕەوانه‌ی دۆزه‌خ کرا.  پاسداره‌کان به‌رگی سپیان له‌به‌رکردبوو بۆ ئه‌وه‌ێ بتوانن خۆیان له‌ چاوی تیژی پێشمه‌رگه‌کان بدزنه‌وه‌، به‌و حاڵه‌ش ڕۆژی ڕوناکیان لێببووه‌ دۆزه‌خ. پێشمه‌رگه‌کان ئه‌وه‌نده‌ به‌وره‌و ئازایانه‌ شه‌ڕه‌که‌یان به‌ڕێوه‌ده‌برد که‌ ژماره‌یه‌ک له‌ گوندییه‌کان هاتبوونه‌ لای پێشمه‌رگه‌کان و چاوه‌ڕوان و هیواخوازی سه‌رکه‌وتنی ڕۆڵه‌کانی خۆیان ده‌کرد.  شه‌ڕه‌که‌ به‌سه‌رکه‌وتنی ئێمه‌ کۆتایی هات، به‌بێ ئه‌وه‌ی پێشمه‌رگه‌یه‌ك یانگوندییه‌ک خوێنی لێبێ. کاک مه‌حموود له‌م شەره‌دا به‌رپرسی یه‌که‌می نیزامی بوو. به‌فه‌رمانده‌یی ئه‌م پێشمه‌رگه‌ جوامێره‌ و قاره‌مانه‌تی پێشمه‌رگه‌کان لە ماوه‌یه‌کی کەمدا توانیمان هێزی زۆری دوژمن تێک بشکێنین و ژماره‌یه‌کی به‌رچاو له‌ هێزی دوژمن به‌‌ بێ گیانی له‌ گونده‌که‌ به‌جێمان. چه‌کوو چۆلێکی به‌رچاویش ده‌ستکه‌وتی ئه‌و چالاکیه‌ بوو. هه‌ر له‌و شه‌ڕه‌دا به‌کرێگیراوێکی ناوزڕاویش که‌ چاوساخی هێزی دوژمن بوو به‌ سزایی تاوانه‌کانی خۆیی گه‌یشت که‌ بوه‌ مایه‌ی خۆشحاڵی خه‌ڵکی ناوچه‌که‌.  

شه‌ڕی ته‌وه‌کەڵ نموونه‌یه‌کی بچوک له‌و هه‌موو شه‌ڕو قاره‌مانیه‌تیانه‌یە که‌ مەحموو ڕیشە به‌شداری چالاکانه‌و کاریگه‌ری تێدا هه‌بووەو به‌ تایبه‌ت له‌م شه‌ڕه‌دا ئه‌و به‌رپرسی یه‌کەمی نیزامی بوو.

شه‌ڕی به‌رزاییە‌کانی قوله‌نگ و سپیداره‌، کۆخی عەبه‌ شه‌ریف، سه‌ی کانیلان و به‌رده‌ڕش که‌ به‌ نه‌ورۆزانه‌ی هێزی شه‌هیدانی وێردی بۆ خه‌ڵکی کوردستان ناوبانگی ده‌رکرد، مەحموود ڕیشه‌ یه‌کێک له‌ قاره‌مانه‌کان و فه‌رمانده‌کانی بوو. له‌و شه‌ڕه‌دا ڕێشە به‌سوکی برینداریش بوو، به‌ڵام تا دوا ساته‌کانی شه‌ڕ له‌ پێشی پێشه‌وه‌ بوو.  هه‌روها شه‌رو به‌رگری مه‌زنی هێزی شه‌هیدانی وێردی له‌دژی هێرشی به‌ربڵاوی ڕژیم بۆ ناوچه‌کانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی پێشمه‌رگه‌ له‌ چه‌می شیوه‌ڵه‌و تاژه‌بان، که‌ زه‌ربه‌یه‌کی کاریگه‌رو گورچکبڕ له‌ ڕژیم وه‌شێندراو، ژماره‌یه‌کی ئێجگار زۆر له‌ هێزه‌کانی ڕژیم ڕەوانه‌ی دۆزه‌خ کران و به‌ ته‌نیا حزب زیاتر له‌ چل که‌س له‌ هێزه‌کانی ڕژیمی به‌دیل گرت. هەر له‌م شه‌ڕه‌دا کۆمه‌ڵه‌و رێکخراوی خه‌باتیش زیاتر له‌ بیست که‌سیان به‌دیل گرتبوو. مه‌حموود ڕیشه‌ له‌م شه‌ڕەشدا له‌ قۆڵی تاژان به‌ره‌و تاژه‌بانه‌وه‌ ده‌ورو نه‌خشێکی ئازایانه‌و به‌رچاوی هه‌بوو.

بێگومان هه‌ر وه‌ک گوترا، مه‌حمود ڕیشه‌ له‌گه‌لێک شه‌ری ئازایانه‌ی دیکه‌دا به‌شدار بوه‌و ده‌وری بوێرانه‌و فه‌رماندانه‌ی هه‌بووە. ئه‌وانه‌ی کە ناومهێنان بۆ خۆم له‌ نزیکه‌وه‌ دیەری ئازایه‌تی و لێهاتوویی بووم. بێگومان کاک مه‌حمود له‌ دیان چالاکی و به‌رخۆدانی بوێرانه‌ی دیکه‌دا به‌شدار بوه‌ که‌ من تێیاندا به‌شدار نه‌بووم.

ته‌مه‌ن درێژی بۆ مه‌حموود رێشه‌ی هاوڕێ و هاوسه‌نگە‌ری جێی متمانه‌ی ڕۆژانی دژواری خه‌باتی به‌کرده‌وه‌ و هیوای سڵامه‌تی و به‌خته‌وه‌ری هه‌میشە‌یی بۆ ده‌خوازم. به‌و هیوایه‌ کاک مه‌حموود و هه‌موو تێکۆشه‌رانی خه‌باتی نه‌ته‌وه‌کەمان بۆ ئازادی نەته‌وه‌که‌مان به‌ ئاوات و ئامانجه‌کانمان بگه‌ین.     

 

له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌ڤان کاک هیوا گوڵ له‌ پرۆگرامی ڕاڤەی ئاریه‌ن تیڤی، پەیڤینێک سه‌باره‌ت به‌ لێکەوتەکانی کوژرانی ژێنراڵی سپای پاسداران موحسن فه‌خریزاده‌، شارەزای فیزیک، و به‌رپرسی پایه‌به‌رزی پرۆگرامی هەسته‌یی ئێران.

An interview with journalist Hiwa Gol in Rave program at Aryen Kurdish Satellite TV in relation to the impacts of the killing of Mohsen Fakhrizadeh, a brigadier general in the Islamic Revolutionary Guard Corps, an academic physicist, and a senior official in the nuclear program of Iran.

 

له‌ هه‌گبه‌ی بیره‌وه‌ریه‌کانمه‌وه‌ (٣)

له‌ یادیی تێکۆشه‌ری گه‌له‌که‌مان ڕەوانشاد کاک عومه‌ری رەحیمی

لە بنکه‌ی گومرگی بله‌کێ خۆم گواسته‌وه‌ بۆ بنکه‌ی کۆمیته‌ێ شارستان. بنکه‌ کۆمیته‌ی شارستان شوێنێکی جیاواز بوو. جگه‌ له‌ مزگه‌وته‌که‌ی ناو گوند، قوتابخانه‌ و چه‌ندین ماڵ له‌ گونده‌که‌ کرابوونه‌ بنکه‌و هه‌رکامه‌ هی به‌شێک بوو. بۆ وێنه‌ به‌شی چاپه‌مه‌نی،  ماڵی (دارایی)، کۆمه‌ڵایه‌تی و ته‌شکیلات (ڕێکخستن) و بنکه‌ی پێشمه‌رگه‌کانی پارێزه‌ری کۆمیته‌ی شارستان. من نیروان شاره‌زا بووم چونکه‌ پێشتر ماڵمان له‌ کۆخی سالح ئاغا بوو، به‌ڵام نه‌م ده‌زانی که‌ ئه‌وهه‌موو بنکه‌ی لێیه‌. ئه‌مه‌ جیا له‌وه‌ی ماڵی پێشمه‌رگه‌و به‌رپرسانی کۆمیته‌ێ شارستانیشی لێبوو. پاش ماوه‌یه‌ک لە ‌گه‌ڵ پێشمه‌رگه‌و کادرو ئه‌ندامانی ک.ش وردەوردە ئاشنا دەبووم. یه‌کێک له‌و که‌سانه‌ که‌ ناسیم کاک عومه‌ر ره‌حیمی بوو. مرۆڤێکی خاکی و خۆش ئاکار و تا بڵێی به‌ڕێز. هه‌ستت ده‌کرد هه‌میشه‌ بیرده‌کاته‌وه‌ و سه‌رقاڵی شتێکە. به‌و پێیه‌ی که‌ به‌رپرسی رێکخستنە، کاره‌کانیشی زۆرتر پێویستی به‌ نه‌هێنی کاری بوو.  ئه‌و که‌سێکی خۆ ده‌رخه‌ر نه‌بوو، ئه‌گه‌ر نه‌تناسیبایه‌ نه‌ت ده‌زانی ئه‌و که‌سی دوهه‌م و سێهەمە له ک.ش. پاش ماوه‌یه‌ک بوومه‌ سه‌ر شانه‌ی پێشمه‌رگه‌کانی ک.ش (سه‌رشانه‌ به‌رپرسیاره‌تیه‌کی روبەناوه‌وه بوو، نه‌ک روبه‌ده‌ره‌وه‌ که‌ لایه‌نی رێکخستنی و په‌روه‌رده‌یی هه‌بوو) هه‌ر به‌و هۆیه‌شه‌وه‌ له‌ کاک عومه‌ر نزیک بووم. ئه‌وه‌ش ده‌رفه‌تێکی له‌بار بوو بۆ من که‌ لێی فێر بم و پرسیاره‌ بێ وڵامه‌کانی خۆمی لێبکه‌م. بێگومان ئه‌و ده‌یزانی حەزم له‌ خوێندنه‌وه‌یه‌، بۆیه‌ش زۆرجار یا کتێبی ده‌دامێ یان پێشنیاری کتێبێکی پێده‌کردم کە بیخوێنمه‌وه‌. ئه‌و زیاتر به‌لەبه‌رچاوگرتنی ڕاده‌ی خوێنده‌واری و ته‌مه‌ن هه‌وڵی ده‌دا که‌ کتێبی گونجاوم بۆ پێشنیار بکات. ئه‌وکات کاک عومه‌ر رەحیمی ئه‌ندامی ده‌سته‌ی جێبه‌جێکردن (هەیئەتی ئیجرائی)ی کۆمیته‌ی شارستان و به‌رپرسی به‌شی ڕێکخستن (ته‌شکیلات) بوو. سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی که‌ مێرمنداڵێکی بچوک بووم، به‌ڵام هه‌ندێک بڕوا بەخۆ بووم و پێم وا بوو هیچم که‌متر نیه‌، له‌ پێشه‌مه‌رگه‌کانی دیکە‌. بۆیه‌ش خە‌یالی خۆ گواستنه‌وه‌م بۆ لکی سێ هاتبوه‌ سه‌رمه‌وه‌و هه‌رجار ناجارێک له‌گه‌ڵ کاک عومه‌ر ده‌هێنایه‌ گۆڕێ. لە بەر ئه‌وه‌ی هه‌میشە وه‌ک مامۆستایه‌ک لێم ده‌ڕوانی و هەستم به‌ نزیکایه‌تیەکی زۆر ده‌کرد له‌گه‌ڵی بۆیه‌ش بۆچوونی ئه‌وم زۆر به‌لاوه‌ گرنگ بوو.  له‌  کاک عومه‌ریش متمانه‌یه‌کی فرەی به‌من هه‌بوو. به‌رده‌وام ڕێنوێن و ڕێنیشانده‌ر بوو. من خه‌یاڵی ڕۆیشتنم بۆ لکی سێ هزرمی به‌جێ نه‌ده‌هێشت، بۆیه‌ش به‌رده‌وام داواکه‌م دوباره‌ ده‌کردەوە، به‌ڵام کاک عومه‌ر ڕێگری ده‌کردو نه‌یده‌هێشت. ئه‌و ڕاسته‌وخۆ پێنه‌ده‌گوتم تۆ منداڵی و پێویسته‌ لێره‌ بی بۆ ئه‌وەی زیاتر په‌روه‌رده‌بی، به‌ڵکو به‌ردەوام پێده‌گوتم هێشتا زوە، تۆ ده‌بێ لێره‌ بی و لێره‌ پێویستی و زۆر شتی دیکه‌. هه‌رچی من داوام کرد کاک عومه‌ر ڕازی نه‌بوو. وا ڕێکه‌وت ڕژیم هێرشێکی به‌رینی بۆ پشتی تاژان و به‌رزاییه‌کانی میره‌وسوو لای مازوانبەن و ناو شاره‌دێی ئارمردە هێنا. هه‌ر ئه‌و ڕۆژه‌ پێشمه‌رگه‌کانی کۆمیته‌ی شارستان به‌ره‌و میرەوسوو تاژان رێکه‌وتین و من چیدیکه‌ نه‌گه‌ڕامه‌وه‌ بۆ کۆمیته‌ی شارستان و له‌ گه‌ڵ لکی سێ مامه‌وه‌. چه‌ند ڕۆژێک پاش ئه‌وه‌ خۆمان بۆ لێدانی پێگەی مازوانبه‌ن ئاماده‌ دەکرد که‌ پاش هێرشه‌که‌ هێزه‌کانی ڕژیم داگیریان کردبوو. هێزێکی زۆر کۆکرابوه‌وه‌. ژماره‌یه‌ک لە کۆمیته‌شارستانیشه‌وه هاتبوون کە‌ کاک عومه‌ر ڕه‌حیمی یەکیان بوو. هه‌ر خۆم لێده‌شارده‌وه‌ که‌ نه‌م بینێ به‌ڵام نه‌متوانی. که‌ بینم به‌گه‌رمی هه‌وال"پرسی کردم. زۆری قسە له‌گه‌ڵ کردم که‌ بچمەوە بۆ کۆمیته‌ی شارستان، به‌ڵام من پێمل نه‌بووم و نه‌چومەوە. ده‌مزانی که‌ دڵی لێم شکاوه‌، نه‌ک له‌بەر ئه‌وه‌ی به‌قسه‌م نه‌کرد به‌ڵکوو له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له‌ مه‌به‌سته‌که‌ی تێنه‌گه‌یشتم یان نه‌م ده‌ویست تێیبگه‌م. لە ڕاستیدا ئه‌و مه‌بەستی ئه‌وه‌ بوو که‌ مێرمنداڵێکی وه‌ک من له‌ ژینگه‌یه‌ک که‌ هی گەورانه‌ دور رابگرێ و له‌ جیاتی ئه‌وه‌ی له‌ شه‌ڕدا به‌شدار بم، پێویسته‌ له‌ ژینگه‌یه‌کی له‌بارتردا ده‌رفه‌تی فێربوون و په‌روه‌رده‌م هه‌بێ. کاتێ ماڵئاوایی کرد گوتی هیودارم بیر له‌ قسەکانم بکه‌یته‌وه‌و بگه‌ڕێیتەوە کۆمیته‌ێ شارستان.

  

مانگ و ڕۆژ تێپه‌ڕین و لکی سێی قادر شه‌ریف ده‌بوو بچێ بۆ باسکی کۆڵه‌سە لە ناوچه‌ی سه‌رده‌شت بۆ ئه‌وه‌ێ جێی لکی دووی شه‌هیدانی مسته‌فازاده‌ بگرێته‌وه‌. ماوه‌یەکی باش بوو که‌ له‌وناوچه‌یه‌ بووین. چه‌ندین جار له‌ پێگه‌کانی جەماڵه‌ کۆسەو قوڵەگورگماندا و له‌و گوندانه‌ی ئه‌وێ گه‌شت(جەوله‌مان) مان ده‌کرد. ئاگادار کراین که‌ کۆنفرانسه‌ و له‌ کۆنفرانسی لک هه‌ڵبژێردرام  بۆ کۆنفرانسی هێز. ئه‌وانه‌ی هەڵبژێردرابووین  ده‌بوو بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ ناوچه‌ی بانه‌ بۆ به‌شداری له‌ له‌ کۆنفرانسی هێز، له‌ وچه‌ند ڕۆژه‌ی پێش کۆنفرانس شانسی ئه‌وه‌م هه‌بوو که‌ له‌ نزیکه‌وه‌ به‌ دیداری کاک عومه‌ر شاد ببمه‌وه‌. کاک عومه‌ دڵخۆش بوو که‌ من به‌ متمانه‌ به‌خۆبوونه‌وه‌ وه‌ک نوێنه‌ری پێشمه‌رگه‌کان گه‌ڕاومه‌وه‌ بۆ کۆنفرانس، لەسه‌ر بانی بنکه‌ی پێشمه‌رگه‌کان کە بانێکی دورو درێژ بوو بۆ ماوه‌یکی باش پیاسه‌مانکردوو و باسی بارودۆخ و ژیانی پێشمه‌رگانه‌و په‌روه‌رده‌و زۆر شتمان کرد. پێگوتم ڕۆژێک هه‌ر ده‌بێ بگه‌ڕێیته‌وه‌ ك.ش چونکه‌ جێی تۆ ئێره‌یه‌. وەبیری هێنامه‌وه‌‌ که‌ خوێندنه‌وه‌م له‌ بیر نه‌چێ. هە‌ندێک باسی کۆنفرانس و باسه‌کانی ناو کۆنفرانسمان کرد. پێم گوت کاک عومه‌ر سپاس بۆ ئه‌وه‌ی متمانه‌ت پێمه‌و دڵت لێم نه‌ ڕه‌نجاوه‌. وه‌ک براگه‌وره‌یه‌ک به‌ زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌کەوە گوتی من چۆن دڵم له‌ تۆ ده‌ڕه‌نجێ.

 کۆنفرانسی هێز ته‌واو بوو منیش هه‌ڵبژێردرام بۆ کۆنفرانسی شارستان (چیرۆکی کۆنفرانس و باس و بابه‌ته‌کانی بۆ‌ کاتێکی دیکه‌) . ئه‌وه‌بوو هه‌ر داوی کۆنفرانسی هێز کۆنفرانسی کومیته‌ی شارستان ده‌بوو به‌ڕێوه‌ بچێ. کۆنفرانس به‌ گه‌رموگوڕی به‌رده‌وام بوو. کاک عومه‌ر ره‌حیمی زۆر چالاکانه‌ له‌ کۆنفرانسەکه‌دا و لە هه‌موو باسه‌کاندا به‌گه‌رمی به‌شدار بوو. باس گه‌یشته‌ ئه‌وه‌ی  کە حزب چیبکات بۆ ئه‌وه‌ی به‌کرێگیراوو گوێ له‌مستی ڕژیم که‌مبکرێتەوە و ڕێ له‌ په‌ره‌گرتنی دیارده‌ی خزمەت کردنی داگیرکه‌رو خۆبه‌کرێدان یان "جاش" ه‌تی بگیردرێ. کاک عومه‌ر باسێکی سه‌باره‌ت به‌ دیارده‌ی جاشەتی پێشکه‌ش کردو پێشنیاری ئه‌وه‌ی ‌کرد که‌ پێویسته‌ کۆنفرانس بریار بدا که‌ به‌ هەموو تواناوه‌ به‌گژ به‌کرێگیراوانی خۆماڵیدا بچینه‌وه‌و به‌ جۆرێک ئه‌م ساڵه‌ بکه‌ینه‌ ساڵی "ڕاوه‌ جاش". پێشنیاره‌کە له‌ لایه‌ن ئه‌ندامانی کۆنفرانسه‌وه‌ به‌ چەپڵه‌ڕێزان پێشوازی گه‌رمی لێکرا.

کۆنفرانس له‌ ناو مزگه‌وتی نیروان که‌ بنکه‌ی کۆمیته‌ی شارستانی بانه‌ی لێ بوو به‌ڕێوه‌ ده‌چوو. ده‌مه‌و نیوه‌ڕۆ بوو. کۆنفراس له‌گه‌رمەی باس و بابه‌ته‌کانیدا بوو. لە نه‌کاو‌ ده‌نگی ته‌قینه‌وه‌ له‌ نزیک گوندیی نیروان کۆنفرانسی شله‌ژاند، سه‌ره‌تا بریار درا که‌س نه‌چێته‌ ده‌ره‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی وا ده‌ربخه‌ین که‌ ڕژیم به‌ هه‌ڵە چوه‌و کۆنفرانسه‌که‌ له‌ نیروان نیه‌، به‌ڵام هه‌رده‌هات و ده‌نگی زرمه‌ی تەقینه‌وه‌کان زیاتر نزیک ده‌بوونه‌وه‌. له‌ یادم نیه‌ که‌ بریاردرا به‌شداران بچنه‌ ده‌ره‌وه‌و بڵاوه‌ی لێبکه‌ن یان نا، به‌ڵام به‌شداران له‌ درگای مزگه‌وته‌که‌وه‌ چوونه‌ ده‌ره‌وه‌و پۆل پۆل بڵاوه‌یان کرد.  ژێر مزگه‌وته‌که‌ ژێرخانێکی لێ بوو که‌ درگاکه‌ی له‌ ته‌نیشت پێ پیلکانه‌ی مزگه‌وته‌که‌وه‌ بوو. ژماره‌یه‌ک له‌ بەشداران چوینە ژێر مزگه‌وته‌که. نوێنه‌رانی ده‌فته‌ری سیاسی بۆ کۆنفرانسه‌که‌ (ئه‌وه‌نده‌ی له‌بیرم بێ دوکتوور شه‌ره‌فکه‌ندیی و ئه‌بووبه‌کر هێدایه‌تی بوون – زۆر دڵنیا نیم) له‌ گه‌ڵ ئێمه‌ هاتنه‌ ژێرزه‌مینی مزگه‌وته‌که‌. پۆلێک به‌ره‌وه‌ کۆخه‌کان بەلای ماڵی خوله‌قوڵه‌وە‌ چوون. ژماره‌یه‌کیش له‌ به‌شداران به‌ره‌و ڕێگای سه‌ربه‌رد چوون . ڕێگای سەربەرد‌ له‌ مزگه‌وته‌که‌وه‌ له‌خوار بینای قوتابخانەی گونده‌‌که‌ که‌ ماڵی مام شه‌ریفی تێدا بوو به‌ره‌ و شیوێکی قووڵ ده‌چوو لەوێشه‌وه‌ به‌ره‌و سه‌ربه‌رد. جگه‌ له‌ پۆله‌دارێک مەودای نێوان مزگه‌وت و شیوه‌که‌ که‌مێک روته‌ن بوو. ئه‌و پۆلە له‌ تێکۆشه‌ران هەشت سەد بۆ نۆسه‌د مه‌ترێک له‌ گونده‌که‌ دور که‌وتبوونه‌وه‌. کاک عومه‌ر ره‌حیمی له‌گه‌ڵ پێنج که‌سی دیکه‌ له‌ ئاودڕێکدا که‌میک له‌ پشته‌وه‌ی ڕێگاکه‌ به‌لای شیوه‌که‌دا خۆیان جێگیرکردبوو، بۆ ئه‌وه‌ی پارێزراو بن. ڕژیم زیاتر ئه‌و لایه‌ی نیشانه‌ کردبوو که‌ وێده‌چوو چاوه‌دێره‌کانیان* شوێنی ئه‌و تێکۆشه‌رانه‌یان به‌دیی کربێ. بۆیه‌ش به‌خه‌ستی ئه‌و لایه تۆپ باران کرد. زۆر به‌داخه‌وه‌ گولە تۆپێک کاک عومه‌رو پێنج هاوڕێکه‌ێ دیکه‌ێ ده‌پێکێ‌ و هه‌ر له‌جێوه‌ کاک عومه‌ر و سێ هاوڕێی دیکه‌ گیانی ئازیزیان پێشکه‌ش به‌ ڕزگاری و ئازادیی گه‌لەکه‌یان ده‌که‌ن و تێکه‌ڵ به‌ کاروانی نه‌مران ده‌بن و دوان له‌ هاوڕێیانیش بریندار ده‌بن. له‌ده‌ستدانی کاک عومه‌ر خەسارێکی گه‌ورو قه‌ره‌‌بوو نه‌کراو بوو. بە دڵنیاییه‌و‌ە ئه‌و ڕۆژه‌ یه‌کێک له‌ ناخۆشترین ڕۆژه‌کانی ژیانی پێشمه‌رگاییەتیم بوو. کاک عومه‌ر‌ مرۆڤێکی تێکۆشه‌رو به‌ ده‌ربه‌س، خه‌مخۆر و به‌ هه‌ڵوێست، ژیرو وریاو خۆنه‌ویست بوو.

 

یادی ئازیزی کاک عومه‌ر به‌رزو به‌ڕێز بێ.

 

*چه‌ند رؤژ پێش کۆنفرانس ده‌نگۆی ئه‌وه‌ هه‌بوو که‌ سه‌لاح مچه‌ڕه‌ش که‌ تا ئه‌وده‌م پێشمه‌رگه‌بوو له‌ ده‌وره‌ی سیاسی گه‌راوه‌ته‌وه‌و به‌بێ ئه‌وه‌ی ته‌واوی بکات هاتۆتەوەو یه‌کسەر خۆشی ڕاده‌ستی دوژمن کردۆته‌وە. ده‌گوترا که‌ سەلاحی مچه‌ڕەش شوێن و کاتی کۆنفرانسه‌کەی قاوداوه‌و دوژمنی لێ تێگه‌یاندوه‌. نیروان که‌ شوێنی کونفرانس بوو له‌ پشتی میره‌وسوه‌وه‌ که‌ مۆڵگه‌ی "ته‌په‌ سه‌وز"ی لێبوو به‌ جوانی ده‌بینرا. دواتر گوترا که‌ سه‌لاح پاش ئه‌وه‌ی خۆی به‌ دوژمن به‌کرێده‌داوەو به‌رگی خه‌یانەت له‌ به‌رکردوه‌، هه‌ر بۆخۆشی له‌ پێگه‌ی دوژمن له‌ پشتی میره‌وسوە چاوه‌دێری بۆ تۆپ هاوێژه‌کان ده‌کات و ده‌ستی خەیانه‌تی به‌خوێنی چوار ڕۆڵه‌ی تێکۆشەرو به‌ ئه‌مه‌گی نیشتمان سور ده‌بێ. سه‌لاح له‌وکاته‌وه‌ تا دوا ساته‌کانی ژیانی له‌ خه‌یانەت به‌رده‌وام بوو دەستی به‌خوێنی چه‌ندین ڕۆڵه‌ی تێکۆشه‌ری دیکه‌ سوربوو.

هۆکارەکان و ده‌رسەکانی ڕاپه‌ڕینی نۆڤێمه‌ری٢٠١٩

ماوه‌ی چل ساڵی رابردوودا ئه‌مه‌ یه‌که‌مجار نیه‌ که‌ کۆماری ئیسلامی له‌ دامرکاندنه‌وه‌ی ناره‌زایه‌تی و خۆپیشاندانه‌کاندا سه‌رکه‌وتوو ده‌بێ و هه‌موو جارێکیش‌ داخوازییه‌کانی خەڵک بێ وڵام ده‌مێننەوە. بێگومان جار به‌جار خه‌ڵکی وه‌زاڵه‌هاتوو زیاتر له‌ نێوه‌ڕۆکی دژە مرۆڤایه‌تی، خۆسه‌پێنانه‌و ده‌رنده‌یه‌تی ئه‌م ڕژیمه‌ تێده‌گه‌ن و هه‌ر بۆیه‌ش جاربه‌جار دروشمه‌کانی خۆپیشانده‌ران زیاتر توند ده‌بێت و ته‌واویه‌تی ڕژیم به‌ ئامانج ده‌گرێ. له‌ماوه‌ی چه‌ندین ساڵی ڕابردوودا به‌هه‌مان شێوه‌ ناره‌زایه‌تی خه‌ڵک به‌ شێوه‌ی بێبه‌زەییانه‌ داپڵۆسێندراو دڕندانه‌ سه‌کوتکرا. له‌ خۆپیشاندانه‌کانی ئه‌مدواییه‌دا بۆ وێنه‌ خه‌ڵک به‌ هۆکاری گرانبوونی به‌نزین ڕژانه‌ سه‌ر شه‌قامه‌کان و سه‌ره‌تا به‌ کوژاندنه‌وه‌ی ئۆتۆمبێله‌کانیان له‌سه‌ر ڕێگا سه‌ره‌کیه‌کان ده‌ستیان پێکرد، به‌ڵام زۆری پێنه‌چوو بازیدا بۆ توندووتیژی و پێکهه‌ڵپڕژان له‌نێوان خەڵک و هێزه‌ به‌ ناو ئاسایشپارێزه‌کان، ته‌نانه‌ت خه‌ڵک هێنده‌ دڵپڕ، توڕەو بێزار بوون له‌ ڕژیم کە هێرشیانکرده‌ سه‌ر بنکه‌و دامەزراوه‌کانی ڕژیم و‌ له‌ ناویشیاندا به‌ تایبه‌تی بانکه‌کان کرانه‌ ئامانج و ژماره‌یه‌کی زۆریان لێ سوتێنرا. ئه‌مجارەش هه‌روه‌ک پێشتر به‌ڵام دڕندانه‌تر خۆپیشانده‌ران داپڵۆسێنران و به‌ چه‌کی گه‌رم هێرشی ڕاسته‌وخۆ کرایه‌ سه‌ر خه‌ڵکی نارازی و به‌ ده‌یان که‌س گیانیان لێ ئه‌ستێندراو به‌سه‌دانیش بریندار بوون، ئه‌مه‌سه‌رە‌ڕای ئه‌وه‌ی که‌ به‌سه‌دانیش ده‌ست به‌سه‌ر کراون و هه‌ر ئێستا له‌ ژێر دڕندانه‌ترین ئه‌شکه‌نجه‌دان. سەرەڕای ئه‌وه‌ی چه‌ند هه‌فته‌یه‌ک له‌ داپڵۆسینی خۆپیشاندانه‌کان تێپه‌ڕیوه‌، به‌ڵام ڕۆژانە هه‌واڵ و دەنگ و باسی ئه‌وه‌ده‌گات که لێره‌و له‌وێ ته‌رمی بێ گیانی گه‌نجان و لاوان له‌ شوێنی جیا جیا ده‌دۆزرێته‌وه.  

ئه‌م بابه‌ته‌ هه‌وڵ ده‌دا له‌ هۆکاره‌کانی شکان و ناکامی ڕاپه‌ڕین یان بزاڤە جەماوه‌رییه‌‌کان و به‌ تایبه‌ت ڕاپه‌ڕینی نۆڤێمبه‌ری ئه‌مساڵ، ده‌رسه‌کانی ئه‌م ڕاپه‌ڕینه‌و به‌ تایبه‌ت که‌ ژماره‌یه‌ک شارو شارۆچکه‌ی ڕۆژهه‌ڵات به‌شداریان تێدا کردوو زۆرترین قوربانیشیاندا بکۆڵيته‌وه‌ و هه‌روه‌ها هه‌وڵی ئه‌وە ده‌دا که‌ دوره‌ دیمه‌نی داهاتوو بێنێته‌ به‌ر باس.

لە پاش به‌ده‌سه‌ڵات گه‌یشتنی ئاخونده‌کانه‌وه‌ ڕەنگه‌ ئه‌مه‌ یه‌که‌م جار بێ به‌وشێوه‌ به‌رینه‌ ژماره‌یه‌ک شاری گەوره‌ی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان هاوته‌ریب و به‌کردەوە له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌کی زۆر له‌ شاره‌ گه‌وره‌و کچکه‌کانی ناو ئێران له‌ دژی ڕژیمی کۆماری ئیسلامی ناره‌زایه‌تی ده‌رده‌بڕن. ئه‌گه‌ر چی ناڕەزایه‌تیه‌کان هه‌موو هه‌رێمه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی نه‌گرته‌وە، به‌ڵام به‌شێکی گرنگی له‌ شاره‌‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان وه‌ک کرماشان، مه‌ریوان، سنه‌، جوانڕۆو بۆکانی گرته‌وه‌. هه‌روه‌ک هه‌میشە ڕژیم له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان به‌شێوه‌یه‌کی دڕندانه‌تر ڕوبه‌ڕووی ناره‌زایه‌تیه‌کانی خه‌ڵک بووه‌وه‌و ژماره‌ی قوربانیه‌کانی کوردستان به‌ به‌راورد به‌ شوێنه‌کانی دیکه‌ زۆر زیاتر بوو‌. به‌جۆرێک که‌ نزیک بە نیوەی قوربانیه‌کان خه‌ڵکی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستانن.

هۆکاره‌کانی به‌رده‌وام نەبوون و دامرکانه‌وه‌ی خۆپیشادانه‌کان له‌ ئێران

خەڵکی ئێران پاش زیاتر له‌ چل ساڵ ژێردەسته‌یی و سته‌م و چه‌وسانه‌و‌ە، برسی کردن و بێکاری و ئه‌زموونکردنی ٤٠ساڵ ده‌سه‌ڵاتی کۆنه‌په‌ر‌ستانه‌ و مه‌زهه‌بی کۆماری ئیسلامی ئیتر له‌م ڕژیمه‌ وه‌زاڵه‌هاتوون. بێکاری، نه‌بوونی و هه‌ژاری، گه‌نده‌ڵی و چاوچنۆکی ده‌سه‌ڵاتداران، نێوانی د‌ە‌سه‌ڵاتو خه‌ڵکی ڕۆژبه‌ڕۆژ زیاتر به‌رینکردۆته‌وه‌، به‌جۆرێک که‌ کۆڵه‌که‌کانی ده‌سه‌ڵاتی ئاخونده‌کانی له‌ق کردوەو چیدیکه‌ خه‌ڵک گوێ بۆ فرەوێژی‌و قەول وبه‌ڵێنیه‌ دینی و ئاسمانیه‌ بێ بێبنه‌ماکان ناگرن. بێگومان ئابڵۆقەی ئابووری له‌ لایه‌ن ئه‌مریکاو هاوپه‌یمانه‌کانی، به‌رده‌وامی ڕژیم له‌ ده‌ست تێوه‌ردانی وڵاتانی ناوچه‌که‌و پشتیوانی لە هێزه‌ کۆنه‌په‌رەستەکان له‌سه‌ر حسێبی خەڵکی ئێران ئه‌و مه‌ودایه‌ی هه‌رچی زیاتر به‌رینکردوه‌ و ڕک و بێزاری خه‌ڵکیشی زیاتر په‌ره‌پێداوه‌. ئه‌مانه‌و گه‌لێک هۆکاری دیکه‌ بوونه‌ هۆی ئه‌وه‌ی که‌ ژیله‌مۆی ڕک و بێزاری له‌ هە‌ناوی جه‌ماوه‌ری تینوی ئازادیدا پنگبخواته‌وه‌، کە ده‌کرێ سه‌ره‌نجام ئاگر له‌ کۆشکی کۆنه‌په‌ره‌ستی و ده‌سەڵاتی ملهوڕانه‌ی مه‌زهه‌بی له‌ ئێران بەربداو کۆتایی پێبهێنێ.

له‌ماوه‌ی چه‌ندین ساڵی ڕابردوودا چه‌ندین جار جه‌ماوه‌ر هاتۆته‌ سه‌رشه‌قامه‌کان و ناڕه‌زایه‌تی ده‌ربریوه‌و جار له‌گه‌ڵ جاریش زیاتر به‌رفراوان بوه‌و دوا جاریش که‌ له‌ مانگی نۆڤێمبه‌ردا ڕویدا شاره‌ گه‌وره‌کانی وه‌ک تاران، ته‌برێز، ئیسفه‌هان و له‌ کوردستانیش کرماشان و سنه‌و گەلیک شارو شارۆچکه‌ی دیکەی گرته‌وه‌، به‌ڵام به‌داخه‌وه‌ ئه‌مجاره‌ش ڕژیم توانی به‌دڕنده‌ییه‌کی زیاتره‌وه‌ شه‌پۆلی ناڕه‌زایه‌تیه‌کان داپڵۆسێنێ و دامرکێنێته‌وه. ئه‌مه‌ سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی که‌ بارودۆخی ڕژیم له‌ هه‌ر کاتێکی دیکه‌ لاوازو خراپتر بوو.   له‌ نێوخۆی ئێران خه‌ڵک بێزارو توڕه‌یه‌، ‌ بارودۆخی ژیان و گوزه‌رانی کۆمەڵانی خەڵک هه‌ردێ و خراپتر ده‌بێ، ئابڵۆقه‌ی ئابووری ئه‌م دۆخەی خراپتر کردوه‌و گرانی و بێکاری و برسیه‌تی خه‌ڵکی وه‌زاڵه‌هێناوه‌. له‌ولایتریشه‌وه‌ سه‌ره‌ڕای تێچووی زۆری ماڵی و مرۆیی له‌ ئێراق، سوریه‌، لۆبنان و یه‌مه‌ن یه‌ک به‌دوای یه‌کدا سیاسه‌ته‌کانی خه‌ریکه‌ مایه‌ پووچ ده‌بێ و به‌ تێکشکاوی پاشه‌کشەی پێده‌کرێ. له‌وه‌ش زیاتر سه‌رانی ڕژیم نه‌ک هه‌ر نه‌یانتوانی ئه‌و دەستێوردان و تێچوه‌ مادیی و مرۆییه‌ به‌ ده‌سکه‌وت و په‌ره‌گرتنی قه‌ڵمڕەوی ئێران به‌خه‌ڵک بفرۆشێته‌وه‌ به‌ڵکوو نه‌شیان توانی هێزه‌ به‌کرێگراوه‌کانی له‌و شوێنانه‌ بهێێنێ و به‌کاریان بێنێ بۆ داپڵۆسین و سه‌رکوتکردنی بێبه‌زه‌ییانه‌ی خه‌ڵک. پرسیارەکە ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئه‌دی بۆچی خۆپیشاندانه‌کان له‌ که‌متر له‌ دووهه‌فته‌دا دامرکێنرانه‌وه‌. بێگومان یەکێک له‌ هۆکاره‌ گومان هه‌ڵنگرەکان دڕنده‌یی هێزه‌ داپڵۆسێنه‌ره‌کانی ڕژیمە، بەڵام نه‌بوونی ئۆپۆزیسیۆنێکی کارامه‌و یه‌کگرتوو ڕێبه‌رایه‌تییه‌کی به هه‌ڵوێست و جێی په‌سنی جه‌ماوه‌ر ڕەنگه‌ گریگترین هۆکار بێ. ئه‌م بابه‌ته‌ هه‌وڵده‌دا کنه و به‌دوادا چونێک بۆ گه‌یشتن به‌ وڵامی ئه‌و پرسیاره‌ بکات.

هه‌روەك ئاماژه‌ی پێکرا، شک و گومان له‌وه‌دا نیه‌ که‌ دڕنده‌یی و بێبه‌زه‌یی بوونی هێزه‌ ئه‌منیه‌کانی ڕژیم و ده‌ست ئاواڵه‌کردنیان له‌ لایه‌ن ده‌سه‌ڵاته‌وه‌ بۆ داپڵۆسینی جەماوه‌ری ناڕازی یه‌کێک له‌ هۆکاره‌ سه‌ره‌کیه‌کانی کپکردنه‌وه‌ی ناڕه‌زایه‌تیه‌کانی ئه‌م جاره‌بو. شاراوه‌ نیه‌ کە بۆ سه‌رکه‌وتنی هه‌ر بزاڤێک جا له‌جۆری ناره‌زایه‌تی و به‌تایبه‌تیش له‌ دژی ڕژیمێکی تا ملان چەقیوو له‌ گه‌نده‌ڵی و زۆرداری و تاوان پێویسته ڕێبه‌رایه‌تی و یه‌کگرتووییه‌ک هه‌بێ که‌ کۆمه‌ڵانی خه‌ڵک هه‌م متمانه‌یان به‌ داهاتوو هه‌بێ و هەمیش هه‌نگاو به‌ هه‌نگاو پلانی بۆ دارێژێرێ و ڕێبه‌ری بکرێ.

لێرەدا گرنگه‌ که‌ ئاماژه‌ به‌ هۆکاره‌ سه‌ره‌کیه‌کانی مانه‌وه‌ی ئه‌م ڕژیمەو شکستهێنانی هه‌ر بژاڤێکی جه‌ماوه‌ریی و پاشه‌کشە پێکردنیەتی، بکه‌ین.

په‌رشوبڵاوی و یه‌کنەگرتووی هێزه‌کانی ئۆپۆزیسیۆن یه‌کێک لە هۆکارە سه‌رکیه‌کانە. ئۆپۆزیسیۆنێکی جه‌ماوه‌ری کارامه‌و خاوەن پلانی ڕۆژو درێژماوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی جەماوه‌ر بتوانێ دوره‌ دیمه‌نی داهاتوویان لێ ڕوونبێ‌و به‌ شێوه‌یه‌کی کاریگه‌ر له‌ ناوه‌خۆی وڵات جه‌ماوه‌ر ڕێکبخات و له‌دەریشەوە ببێته‌ ده‌نگی جه‌ماوه‌رو کۆکەرەوەی پشتیوانی به‌وه‌خت له‌خۆ پیشاندانه‌کان له‌ ناوه‌وه‌. ئه‌وه‌ی ئێستا هه‌یه‌و تا نوکه‌ دییه‌ری بووین، پێچه‌وانه‌ی ئه‌و چاوه‌ڕوانیه‌یه‌. بۆ ئه‌وه‌ی باشتر له‌م بابه‌ته‌ تێبگه‌ین پێویستە بزانین هێزو ڕەوته‌کانی ئۆپۆزیسیۆن کێن. ده‌کرێ هێزه‌کانی ئۆپۆزیسیۆن بەشێوی خوارەوە بە چوار به‌ش پۆلین بکه‌ین.

بەشی یه‌که‌م: هێزه‌ چه‌پ و لیبراڵ و دیموکراتخوازه‌کانن که‌ لاوازترین به‌شی ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانن. ئه‌م هێزانه‌ به‌شێکیان له‌ پاشماوه‌کانی حزبی توده‌و ڕێکخراوی چریکه‌ فیداییه‌کانن. به‌شه‌که‌ی دیکه‌شیان وه‌ک حزبی کۆمۆنیستی ئێران(ئه‌م حزبه‌ سه‌رچاوه‌ی هێزو جەماوه‌ری له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستانه‌وه‌یه‌ وکۆمه‌ڵه‌کانی کوردستان له ڕیكخراوی کوردستانی ئه‌م حزبه‌ جیا بوونه‌وه‌ و دواتر جیابوونه‌وه‌ی دیکه‌ له‌ ناویاندا ڕوویداوه‌) و ڕێگای کرێکارو  هی دیکه‌ن. ئه‌م هێزانه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی چه‌ندین جار پارچه‌ بوون وزەی هێزێکی کاریگه‌ریان نه‌ماوه‌و له‌ ئێستادا توانای ڕاتڵه‌کانێکی جه‌ماوه‌ریان به به‌ره‌وه‌ نیه‌.

به‌شی دوهه‌م: ڕیکخراوی موجاهێدین و هاوپه‌یمانه‌کانیانن که‌ موجاهێدین هێزی سه‌ره‌کیه‌تی و ئه‌وانه‌ی دیکه‌ چه‌ند که‌سایه‌تی و هیزی که‌متر کاریگە‌رن. بێگومان موجاهێدین ڕێکخراوێکی دینیی مه‌زهه‌بیه‌ که‌ جۆرێکی دیکه‌‌ی سیسته‌می دین سالاری بۆ داهاتووی ئێران ده‌وێ. هه‌ر چه‌ند ده‌م له‌ دێموکراسی و مافی خه‌ڵک و گه‌لانه‌وه دە‌ده‌ن، به‌ڵام ته‌نیا به‌وه‌نده‌ ڕازین که‌ خۆیان پێیان ڕەواو‌ ڕاستە‌. ئه‌م ڕێکخراوه‌ له‌ دژی دیاریکردنی مافی چاره‌ی خۆنوسینی گه‌لانه‌و جگه‌ له‌ خودموختاری ئه‌ویش له‌ جۆری موجاهێدین باوه‌ڕیان به‌ هیچ مافێکی دیکه‌ نیه‌. ( له‌ دوای کۆنگره‌ ده‌ی حدک، ڕێبه‌ریه‌تی شۆڕشگێر که‌ مافی دیاریکردنی چاره‌نووس جێی خودموختاری له‌ پڕۆگرامەکه‌یاندا گرته‌وه‌، ئه‌م ڕێکخراوه‌ په‌یوه‌ندییه‌کانی لەگەڵ ئه‌م حزبه‌ تا ڕادەی پچران بردو ئه‌و پشتیوانیەی که‌ له‌ حزبی ناوبراوی ده‌کرد کۆتایی پێهێنا). سیاسه‌تی هه‌ڵه‌ی ئه‌م ڕێکخراوه‌و پێوه‌ندیی تاڕاده‌یی به‌ستراوه‌یی به‌ ڕژیمی به‌عس و به‌رگریکردن لێی هێزی ئه‌م ڕێکخراوه‌ی ساڵ به‌ساڵ زیاتر به‌ره‌و لاوازی بردوه‌وه‌.

به‌شی سێهەم: پاشماوه‌کانی ڕژیمی له‌گۆڕنراوی پاشایه‌تی په‌هله‌وین که‌ ڕه‌زا په‌هله‌وی کوڕه‌گه‌وره‌ی محه‌ممه‌د ڕەزای په‌هلەویی ڕێبه‌رایه‌تی ده‌کات. بێگومان ئه‌م پاشماوانه‌ گەڕانه‌وه‌ بۆ سیستەمی پاشایاتی ئامانجیانە، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی که‌ تاڕاده‌یه‌کی تام و خویی ئازادیخوازی و دیموکراسیه‌تیان له‌ ده‌ربڕینەکانیان داوه، به‌ڵام به‌ڕوونی به‌هه‌ڵسوکه‌وت و ده‌ربڕینه‌کانیانە‌وه‌ ده‌بینرێ که‌ له‌ڕویی جەوهه‌رییەوە هیچ گۆڕانێکیان به‌سه‌ردا نه‌هاتووه‌. ئه‌وانیش وه‌کوو هه‌موو ڕێکخراوه‌کانی دیکه‌ی ئێرانی له‌سه‌ر بنه‌مای ڕێگه‌نه‌دان به له‌مه‌ترسی که‌وتنی یه‌کپارچەیی خاکی ئێران دژی هه‌ر مافێکی نه‌ته‌وه‌ بنده‌سته‌کانی ناو سنوری سەپێندراوی ئێرانن. وه‌ک ئامێکی سروشتی بێزاربوون له‌ ده‌سه‌ڵاتی دینی و ئاخوند سالارو ناکارامه‌یی هێزه‌ چه‌پ و دێموکرتخوازەکان و لاوازی بوونی موجاهێدین، خوازیارانی گه‌ڕانه‌وه‌ی پاشایه‌تی له‌ ئێران ڕۆژ به‌ڕۆژ ڕوو له‌ زیاد بوونه‌. به‌ جۆرێک دروشمی "ڕه‌زا شا ڕۆحت شاد". یه‌کێک له‌ دروشمه‌ باوه‌کانی خۆپیشاندانه‌کانی ئه‌م دواییه‌ن.

به‌شی چوارم: حزب و ڕێکخراوو بزوتنه‌وه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌کانی نه‌ته‌وه‌ بنده‌سته‌کان(کورد، بەلوچ، ئازەری، عه‌رەب ...)ی ناو سنوری سه‌پێنراوی ئێرانن. له‌ ناو حزب و ڕێکخراوه‌کانی ئه‌م نه‌ته‌وانه‌شدا یه‌کگرتوویی به‌رچاو ناکه‌وێ. ئه‌گه‌رچی ماوه‌یه‌که‌ چوار حزبی ڕۆژهه‌ڵات ناوەندی هاوکاری حزبه‌کانی کوردستانی ئێران (دوو کۆمه‌ڵه‌و دوو دێموکرات) یان پێکهیناوه، به‌ڵام هێشتا ژماره‌یه‌ک حزب و ڕێکخراوی ئه‌و به‌شه‌ی کودستان (خه‌بات، پەژاک، پاک و ... )له‌ ده‌ره‌وه‌ی ئه‌و به‌ره‌یه‌ن. نه‌ته‌وه‌ بنده‌سته‌کانی ناو ئه‌م سنوره‌ داسەپینراوه‌ له‌سێبه‌ری ئه‌م رژیمه‌دا نه‌ک هیچ مافێکیان پێ ڕەوا نه‌بینراوە به‌ڵکوو به‌ شێوه‌یه‌کی پلان بۆ دارێژراو بەردەوام له‌ ژێر پاڵه‌پەستۆی تواندنه‌وه‌، به‌که‌م گرتن و داپڵۆسینی به‌رده‌وامدا بوون. کۆماری ئیسلامی بۆ وێنه‌ هه‌ر له‌سه‌رەتای هاتنه‌سه‌رکاری وڵامی داخوازییه‌ ئاشتیانه‌و ڕەواکانی گه‌ لی کوردستانی نه‌داوه‌و هه‌رزوو هێرشی دڕندانه‌ی کرده‌ سەر کوردستان. ئێستاش پاش ٤٠ ساڵ هه‌رێمه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان وه‌ک خاکێکی داگیرکراو میلیتاریزەکراوهن. له‌ ناو نەته‌وە بنده‌ستەکانی ناو ئه‌م سنوره‌ سەپێنراوه‌، نەتەوەی کورد ئه‌زمونی خه‌باتێکی به‌رده‌وامی چل ساڵه‌ی لە بەرخۆدان و قوربانیدان هه‌یه‌و بێگومان هه‌میشه‌ پشتیوانێکی ئاماده‌و له‌سه‌رپێی هه‌ر ڕاپه‌ڕینێک بووە و دەبێ‌. بێجگه‌ لە کورد نەته‌وه‌ی عارەب و بلۆچیش به‌هۆی بێ به‌شی و چه‌وسانه‌وه‌ی به‌رده‌وامیان له‌ لایه‌ن ئه‌م ڕژیمه‌وه‌ له‌ ئه‌گه‌ری هه‌ر ڕاپه‌ڕینێک که‌ لە ناوه‌نده‌وه‌ سەرهه‌ڵبدا دێنه‌ مەیدان و پشتگیری ده‌که‌ن.  جێی ئاماژه‌یه‌ کە لە ڕاپه‌ڕینی ئه‌مجارەه‌دا شاری ته‌ورێزی ئازه‌ری نشینیش لبەشدار بوون.‌

سه‌ره‌ڕای ئه‌وانه‌ی لە سه‌ره‌و‌ە ئاماژەیانپێکرا، له‌نێۆخۆی ئێران و له‌ ناوه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی کۆماری ئیسلامی ڕه‌وتێک هەبوو/هه‌یه‌ که‌ به‌ چاکسازیخواز(اصلاح طلب) ده‌ناسرێن. چاکسازیخوازە کانی نێوخۆ دژی سیسته‌می کۆماری ئیسلامی نین(نه‌بوون)، به‌ڵکوو ده‌کرێ بگوترێ ئه‌مان ده‌یانهەوێ وێنه‌یه‌کی جیاواز له‌ سیسته‌می کۆماری ئیسلامی نیشانی دنیای د‌ەرەوە بده‌ن و به‌مه‌ش زیاتر بتوانن ته‌مه‌نی ئه‌م ڕژیمه‌‌ درێژ بکه‌نه‌وه‌. ئه‌م ڕەوتە بەجۆرێک لایه‌نگری جێبه‌جێ کردنی یاسای بنه‌رەتین و که‌مێک کراوه‌ترن به‌ به‌راورد له‌ گه‌ڵ توندئاژۆ یان کۆنه‌پارێزه‌کانی نێۆ ده‌سه‌ڵات.‌ ڕەوتی به‌ ناو چاکسازی سه‌ره‌تا لە ڕفسەنجانیەوە ده‌ستی پێکردو دواتر به‌ هەڵبژاردنی محمه‌د خاتەمی له‌ دووی جۆزەردانی١٣٧٦ هەتاوی-١٩٩٦زایینیی  بە به‌رەی چاکسازیخواز ناوی ده‌رکرد. میر حسه‌ین موسه‌وی و مه‌هدی کەڕروبی سه‌ربه‌و ڕەوته‌ یان به‌ درێژه‌دەرانی ئه‌م ڕەوته‌ دادەنران. موسه‌وی‌ سه‌ره‌ڕای ئەوەی له‌ هه‌ڵبژاردن بردیه‌وه به‌ڵام سه‌رانی ڕژیم و له‌سه‌رووی هه‌موویانه‌وه‌ خامه‌نەیی ئاکامەکانی هه‌ڵبژاردنیان په‌سه‌ند نه‌کردوو به‌ سێناریۆیه‌کی کتوپڕو ژێربه‌ژێره‌ ئاکامەکانی هه‌ڵبژاردنیان گۆڕی و لەجیاتی مه‌حموودی ئه‌حمه‌دنژادیان به‌ براوه‌ی هه‌ڵبژاردن به‌ سەرخه‌ڵکدا سه‌پاند. ئه‌مه‌ش بوه‌ هۆی توڕه‌یی ده‌نگده‌رانی لایه‌نگرانی موسه‌وی و ته‌نانه‌ت که‌ڕووبیش و شەپۆلێکی ناره‌زایەتی لێکه‌وته‌وه‌. لایه‌نگرانی موسه‌وی به‌هاتنه‌ سه‌رشەقام داوای ده‌نگه‌کانی خۆیان ده‌کردەوەو پێداگریان له‌ ڕاگه‌یاندنی ئاکامه‌ ڕاسته‌قینه‌که‌ی هه‌ڵبژاردن ده‌کرد. سه‌ره‌ڕای ئه‌وه خۆپیشاندانه‌کان شێوه‌ی مه‌ده‌نی و نا توندوتیژانه‌ به‌ڕێوه‌ده‌چوون به‌ڵام سه‌ره‌نجام له‌لایه‌ن ڕژیمه‌وه‌ داپڵۆسینران و ژماره‌یه‌کی زۆر کوژراوو بریندارو ده‌سبه‌سه‌رکراوی لێکه‌وته‌وه‌ و هه‌ردوو به‌ربژیر، موسه‌وی و که‌ڕروبی ده‌سبه‌سه‌رکران و تا ئێستاش له‌ ماڵه‌کانی خۆیاندا ڕاگیراون. هەروەک ئاماژەم پێدا ئەم ڕەوته‌‌ دژی ولایه‌تی فەقی و ڕژیمی کۆماری ئیسلامی نەبووەو نیه‌و ده‌خوازێ که‌ یاسایی بنه‌ڕەتی وەک خۆی جیبه‌جێ بکرێ‌و سه‌بار‌ت به‌ ئازادییه‌کان تاڕاده‌یه‌ک کراوه‌ترە.  تێڕوانینی ئه‌م ڕەوته‌ ئه‌وەبوو که‌ ته‌نێ ده‌کرێ له‌ ڕێگای گونجاو (ممکن)ەوە هەڵسوکه‌وت له‌گه‌ڵ د‌ە‌سەڵات بکه‌‌ن. محه‌ممەد خاته‌می سه‌رۆک کۆماری پێشتری ڕژیم که‌ به‌ ڕێبه‌ری ئه‌م ڕەوته‌ ده‌ناسرێ، سه‌بارەت به‌ خۆپیشاندانه‌کانی مانگی ڕابردوو ده‌بێژی "ده‌وڵه‌ت ده‌بێ سپاسگزاری رێبه‌ری بێ که‌ به‌ هه‌ڵوێسته‌کانی شەپۆلی تێکده‌رانه‌و رێکخراوی دژی ده‌وڵه‌ت ونه‌ته‌وه‌ دامرکێنێته‌وه‌"(دوێچه‌وێلە-فارسی ٤ی دیسێمه‌ر ٢٠١٩). ئه‌م ڕەوته‌ پێشتریش له‌ ساڵی ٩٦ی هه‌تاویدا له‌ به‌رانبەر ناڕه‌زایه‌تیەکاندا هه‌ڵوێستیا گرت و به‌ ئاشکرا بە خۆ دورگرتنی خۆیان له‌ بزوتنه‌وه‌ جەماوەرییه‌کانی سه‌ر شەقام که‌ خوازیاری گۆڕینی پێکهاته‌یی (ساختاری) حکومه‌ت بوون ویستیان ده‌رفه‌تی خۆگونجاندنیان له‌گه‌ڵ ده‌سه‌ڵات به‌ هه‌ر نرخێک بپارێزن.(م حەیدەری-بی بی سی ٢٠١٩ز-١٣٩٨ ه‌). ئه‌وه‌ی که‌ گرنگه‌ لێرەدا ئاماژه‌ی پێبکرێ ئه‌وه‌یه‌ که‌ خۆپیشاندانه‌کانی  خه‌زه‌ڵوه‌ری ٢٠١٩ ئه‌وەی ده‌رخست که‌ جه‌ماوه‌ری وه‌زاڵه‌هاتوو ژێرسته‌می کۆماری ئیسلامی چیدیکه‌ باوه‌ڕی به‌ چاکسازی له‌ ڕێگەی هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ نه‌ماوه‌. به‌مانایه‌کی دیکه‌ ئه‌م جاره‌ شتێک به‌ ناوی باش و باشتر، یان خراپ و خراپتر له‌ گۆڕێ نیه‌. واته‌ کۆنەپارێزو چاکسازی خواز له‌ بنه‌ڕەتدا یه‌كشتن و خه‌ڵک چیدیکه‌ باوه‌ڕی به‌م ڕەوته‌ نیه. ده‌کرێ بگوترێ خۆپیشاندانی ئه‌مجاره‌ تاڕاده‌یه‌کی زۆر ئه‌وه‌ی سه‌لماند که‌ ڕژیم و جه‌ماوه‌ر له‌ دووبه‌ره‌ی دژ به‌ یه‌کدان. به‌و مانایه‌ یان له‌گه‌ڵ ڕژیمی یان دژی ڕژیمی. ئەمەش بێگومان ڕژیمی کۆماری ئیسلامی به‌ره‌و هه‌ڵدێرو سه‌رەنجام ڕوخان پاڵده‌نێ و بێشک گه‌ر ئۆپۆزیسۆنی ئێران ناکۆکیه‌کانیان وه‌لانێن و له‌سه‌ر پلاتفۆرمی هاوبه‌ش بۆ داهاتووی ئه‌و وڵاته‌ ڕێککه‌ون و به‌رچاوڕوونی بده‌نه‌ خه‌ڵک، ئه‌وە خه‌ڵک به‌ دڵنیایی زیاترو شێلگیرانه‌تر له‌ دژی ڕژیم دێنە مه‌یدان.

یەکێکێ دیکه‌ له‌ هۆکاره‌کان نه‌بوونی پلان و ستراتیجیه‌تێکی گونجاوە بۆ پشتیوانی، ڕێنوێنی و به‌رده‌وامی په‌ره‌پێدانی ناره‌زایه‌یه‌کان. کاتێک ده‌ڵێین پلانی گونجاو به‌و مانایه‌ کە له‌ ئێستادا پلانێک نیه‌ که‌ هه‌موو هێزه‌ سیاسیه‌کانی دژبه‌ری کۆماری ئیسلامی که‌ خوازیاری ڕوخانی ئه‌م ڕژیمه‌ن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی داهاتووی دوای ڕوخانی ڕژیم چۆن ده‌بێ، لەسەری ڕێکبن. بۆ وێنه‌ زۆربه‌ی هێزه‌ کاریگه‌رەکان له‌ سه‌ر سیستمی به‌ڕێوه‌به‌ری داهاتوو رێککه‌وتبن و خه‌ڵک بزانێ که‌ ئه‌گه‌ر ئه‌م ڕژیمه‌ بڕوا داهاتوویان چۆن ده‌بێ. ئایا ڕژێمێكی دێموکراتی، فێدراڵی، ئیسلامی، دیموکراتی یانیش گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ پاشایەتیە. ئێمه‌ ده‌زانین که‌ هه‌رکام له‌ بەشه‌کانی ئۆپۆزیسیۆن خوازیاری جۆرێک سیستمن که‌ هیچکامیان له‌گه‌ڵ ئه‌ویدی یه‌ک ناگرێته‌وه. کاتێک باسی هاوکاری و گه‌یشتن به‌ پلاتفۆرمێکی هاوبه‌ش دکرێ هه‌رکامه‌ پێش مه‌رجی خۆی هه‌یه‌.

لەم نێوه‌دا هێزه‌ کوردیه‌کان و به‌تایبه‌ت چوار حزبی پێکهێه‌ری "ناوەندی هاوکاری حزبه‌کانی کوردستانی ئێران" زۆرترین نه‌رمی دەنوێنن و به‌ که‌متر له‌وه‌ی ڕازی ده‌بن که‌ به‌ ساڵانه‌ خه‌باتی بۆ ده‌که‌ن. ئه‌م نه‌رمی نواندنه‌ ته‌نێ له‌گه‌ڵ هێزه‌ به‌رهه‌ڵستکاره‌ ئێرانیه‌کان نیه‌. به‌ڵکوو  هەندێک له‌م هێزانه‌ له‌گه‌ڵ ڕژیمیش ئاماده‌یی ئه‌وه‌یان له‌خۆیان نیشانداوه‌ که‌ ئاماده‌ن له‌سەر ماده‌کانی ١٥-١٩ی یاسایی بنه‌ڕتی ئێران وتوێژ بکه‌ن و ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ڕژیم ڕێگه‌ به‌ چالاکیان بدات ئه‌وه‌ ئاماده‌ن بچنه‌وه‌ پاڵ ڕژیم و ته‌نانه‌ حه‌وجێ به‌ بوونی هێزی پێشمه‌رگه‌ش ناکا! چه‌ند ساڵ له‌وه‌ پێش سکرتێری یه‌کێک له‌ حزبه‌کانی ڕۆژهه‌ڵات ئاماده‌یی خۆی ده‌ربڕی که‌ سه‌باره‌ت به‌ جێبه‌جێ کردنی ماده‌ی پانزدە-نۆزده‌ی یاسای بنه‌ڕه‌تی ئێران له‌ گه‌ڵ ڕژیم وتوێژ بکه‌ن.

ئه‌م حزبانه‌ ته‌نانه‌ت له‌گه‌ڵ شاپه‌رەسته‌کانیش دانوستاندنیان ئه‌نجامداوه‌و به‌بێ ئه‌وه‌ی بۆ وێنه‌ کوڕی شای گۆڕکراوی ئێران هیچ گۆڕانێک سه‌باره‌ت به‌ تێڕوانینی بۆ چاره‌سه‌ری پرسی نه‌ته‌وه‌کان له ناو سنوری سه‌پێنراوی ئێران له‌ خۆی نیشان دابێ، ئه‌مان ئاماده‌ی پێشوازین لێی. عه‌لی ڕه‌زا نوریزاده‌  زۆر به‌ متمانه‌ به‌ خۆبوونه‌وه‌ له‌ یه‌کێک له‌ به‌رنامه‌کانیدا ئاماژه‌ی به‌وه‌ دەکا که‌ حزبی کۆمه‌ڵه‌و حزبی دیموکرات دڵنیاییان داوه‌ به‌ ڕەزا په‌هله‌وی که‌ ئاماده‌ن ئه‌وان پێشوازی له‌ ناوبراو بکه‌ن له‌ کوردستان و له‌ بانه‌وه‌ بیبه‌نه‌وه‌ بۆ تاران. ڕاستی و دروستی ئه‌م ئاماژه‌یە‌ی ناوبراو ڕوون نیە‌، بەڵام باسه‌که‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ هێزەکانی ڕۆژهه‌ڵات له‌ ڕویی ستراتیجیەوە و له‌به‌رانبه‌ر هێزه‌کانی ئۆپۆزیسیۆن ناڕوونیان پێوه‌ دیاره‌.  

ماوه‌یه‌ک له‌مه‌و پێش ڕاگەیه‌ندرا که‌ حزبه‌کانی ناوه‌ندی هاوکاری چه‌ندین دانیشتنیان له‌گه‌ل کۆماری ئیسلامی کردوه‌ به‌مه‌بەستی وتوێژ کردن بۆ چاره‌سه‌ری پرسی کورد له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان. ئه‌مە لە کاتێکدایه‌ که‌ ئه‌م حزبانه‌ دروشمی روخانی کۆماری ئیسلامیان هه‌ڵگرتوه‌.

له‌ ناو حزبه‌ ئێرانیه‌کانیشدا به‌ ڕاست و چه‌پ و نێوه‌نده‌وە کاتێک ته‌نانه‌ت باسی مافێکی ساده‌و ڕەوای خوێندن به‌ زمانی دایک ده‌کرێ، دێنه‌سه‌ر هێڵ و مه‌ترسی خۆیان له‌ که‌وتنه‌ ژێر مه‌ترسی یه‌کپارچه‌یی خاکی ئێران  دێننه‌ زمان. به‌ ناوی ئەوەی  کە "ئێمه‌ هه‌موومان ئێرانین" و "زمانی هه‌مووان فارسیه"‌ به‌رگری له‌ سیاسه‌تی سڕینه‌وه‌ و حاشاکردن له‌ زمانی نه‌ته‌وه‌ جیاوازه‌کانی ناو ئه‌م سنوره‌ سه‌پێنراوه‌ ده‌که‌ن.

وه‌ک ئاماژه‌ی پێکرا ئه‌وه‌ دۆخی هێزه‌کانی ئۆپۆزیسیۆنی کۆماری ئیسلامیە. له‌ دۆخێکی ئاوادا چاوه‌ڕوانی به‌ ئاکام گه‌یشتنی ڕاپه‌ڕین و سه‌رکه‌وتنی تاراده‌یه‌کی زۆر نابه‌به‌جێ دێته‌ به‌رچاو. ڕاپه‌ڕینێک که‌ رێبه‌ڕایه‌تیه‌کی متمانه‌پێکراوو خاوه‌ن پلانی نه‌بێ و ڕووبه‌ڕووی ڕژیمێکی دڕنده‌و دیکتاتۆر ببێته‌وه‌و که‌ بێ سڵکردنه‌وه‌و بێبه‌زه‌ییانه‌ جه‌ماوه‌ری ڕاپه‌ڕیو داپڵۆسێ‌و قڵت و بڕیان بکات، ئاکامه‌که‌ی بێگومان  شکست و پاشەکشە ده‌بێ.  پاشه‌کشه‌یه‌ک که ئاکامه‌ خراپه‌کانی بۆ خه‌ڵکی وەزڵه‌هاتوو کوژران، گیران، به‌بریندار بوونی ژماره‌یه‌کی زۆر له‌ گەنجوو لاوان و ئه‌شکه‌نجه‌و ئازاردانی دوای شکستی ڕاپه‌ڕین و چاوترسێنکردنی خه‌ڵک و گه‌لێکی دیکه‌یه‌. ئەمە سه‌رەڕای ئه‌وه‌ی کە ئاکامی شکستی ڕاپه‌ڕین‌ له‌ به‌رژه‌وه‌ندی ڕژیم ته‌واو ده‌بێت و لەلایه‌ک ژماره‌یه‌کی زۆر خه‌ڵکی چالاک، بزۆزو نه‌ترس یان گیانیان لێ ئه‌ستێندراوه‌، یان گیراون یانیش ناچار به‌ خۆ حه‌شاردان ده‌بن. بەم جۆرە ڕژیم بۆ ماوه‌یه‌کی دیکه‌ درێژه‌ به‌ته‌مه‌نی خۆی ده‌دات. لە دۆخێکی وادا ئۆپۆزیشنیش بۆ ماوه‌یه‌کی باش خۆراکی پڕوپاگە‌نده‌یان ده‌ست ده‌که‌وێ به‌ بێ ئه‌وه‌ی ده‌رسێکیان وه‌رگرتبێت( لانیکه‌م تا ئێستا).

بێگومان پڕۆپاگه‌نده‌ له‌سه‌ر بنەمای ئه‌و به‌ڵگە و دییەرانه‌ی که‌ ده‌ست دژبه‌ران ده‌که‌ون بۆ ناساندنی نێۆڕۆکی دژە مرۆڤانه‌ی ئه‌م ڕژیمه‌ نه‌ک هه‌ر کارێکی به‌جێێە به‌ڵکوو ئه‌رکێکی گرنگی ئۆپۆزیسیۆن و هه‌موو چالاکانی سیاسی و مافی مرۆڤانه‌. ئێمه‌ ده‌زانین که‌ ئه‌م ڕژیمە  نێۆڕۆکی سه‌ره‌ڕۆیانه‌و زۆردارنه‌ی بۆ که‌س شاراوه‌ نیه‌. لێرەدا مه‌به‌ست ئه‌وه‌یه‌ که‌ بگوتری هێزه‌ نه‌یاره‌کان زیاتر که‌ڵکی ئامرازیی لێوه‌رده‌گرن زیاتر له‌وه‌ی ده‌رس وپه‌ندیی لێوه‌رگرن و خۆیان بۆ درفه‌تی گونجاوی دادێ ئاماده‌ بکه‌ن. ئه‌زموونی چل ساڵه‌ی خه‌بات دژی ڕژیمی کۆماری ئیسلامی ئه‌و ڕاستیه‌ ده‌سەلمێنی که‌ هێزه‌ دژبه‌ره‌کان تا ئێستاشی لەگەڵدا بێ ده‌رسیان وه‌رنه‌گرتووه‌. مەبەستی ئه‌م نوسینه‌ به‌ هیچ جۆر بێ هیوا کردنی خه‌ڵک نیه‌ به‌ڵکوو دەخوازێ په‌نجه‌ بخاته‌ سه‌ر ئه‌م ڕاستینه‌یە، که‌ پێویسته‌ هه‌موو لایه‌ک بیزانێ.

خۆپیشاندانه‌کانی ده‌ره‌وه‌ی وڵات بۆ پشتیوانی له‌ جه‌ماوه‌ری ڕاپه‌ڕیوو ئه‌و ڕاستیه‌ زیاتر سه‌لماند که‌ جەماوەری ڕاپه‌ڕیوو بۆ ئه‌وه‌ نابی پشت به‌م هێزه‌ که‌م ته‌رخەمانه‌ی ئۆپۆزیسیۆن ببەستن. ئەوەی‌ ئێمه‌ بینیمان خۆپیشاندانه‌کانی ده‌رە‌وه‌ی وڵات به‌ شێوه‌یه‌ک بوون که‌ ده‌رفه‌تی ڕه‌نگاوڕه‌نگی تێدا نه‌بوو. یان پانئێرانیست و شاپه‌ره‌سته‌کان به‌ دروشم و ئاڵای خۆیانه‌وه‌، یان موجاهێدین و هاوپه‌یمانه‌کانیان و یانیش کوردستانیه‌کان(که‌ ئه‌مانیش نایه‌کگرتوو) و نه‌ته‌وه‌ کانی دیکه‌ به‌ جیا چالاکیان نواند. هه‌رچه‌ند کۆمه‌ڵێک هه‌وڵ له‌ ناو ئێرانیه‌کان و کوردستانیه‌کانیشدا درا بۆ ئەوەی هه‌مووان پێکه‌وه بە جیاوازییه‌کانیانه‌وه‌‌ به‌شداری بکه‌ن، به‌ڵام لە یه‌ک دوو شوێن نه‌بێ سه‌رکه‌وتوو نه‌بوون. ئه‌وە پیشانده‌ری ئه‌وه‌یە که‌ هێزه‌ ئێرانیه‌کان به‌ تایبه‌ت شاپه‌ره‌ست و موجاهێدینەکان نموونه‌یه‌کی جیاواز له‌ ڕژیممان پێ نیشان ناده‌ن و ته‌نانه‌ت لە بێ ده‌سه‌ڵاتیشدا بەرگریکاری ئێرانی یه‌کپارچه، یه‌ک نه‌ته‌وه‌و یه‌ک ئاڵان و ڕه‌نگاوڕه‌نگی و پلۆرالیزمی سیاسیی و ئیتنیکیان له‌ ناو سنوره‌ سەپێندراوه‌کانی ئێران لا په‌سه‌ند نیه‌.

هۆکارێکی دیکه‌ی سەرنه‌که‌وتنی خۆپیشاندانه‌کان توندوو تیژییه. بە دڵنیاییه‌وه‌ ڕژیمی تاوانباری کۆماری ئیسلامی هه‌موو هه‌وڵێک دەدا که‌ کۆمه‌ڵانی ناڕازیی و توڕه‌ والێبکات که‌ ده‌ست بۆ توندوتیژی ببەن بۆ ئه‌وه‌ی ده‌ستی هیزه‌ داپڵۆسێه‌رەکان ئاواڵە بکات بۆ سه‌کوت و داپڵۆسینی خه‌ڵک. سه‌ره‌تا وا پێده‌چوو که‌ خۆپیشاندانه‌کان ڕێکخراون و به‌ به‌رنامه‌و به‌شێوه‌ی مەده‌نیانه‌ ده‌چنه‌ پێش، به‌ڵام زۆری پێنه‌چوو که‌ ده‌رکه‌وت شتێکی ئه‌وتۆ له‌ گۆڕێ نیه‌. ته‌نیا خه‌ڵک له‌ ڕێگای گروپه‌کانی ئیترنێته‌وه‌ بڕیاریاندا ئوتۆمبیلەکانین له‌سه‌ر شه‌قامه‌ سه‌ره‌کیه‌کان بکوژێننه‌وه‌ به نیشانه‌ی ناڕەزیه‌تی له‌به‌رانبه‌ر گرانکردنی سێ هێنده‌ی به‌نزین. به‌سه‌ره‌نجدان به‌ دووهۆکاری یەکه‌م و دوهه‌م، بۆمان ده‌رده‌که‌وێ که‌ جه‌ماوه‌ر به‌ شێوه‌ی ناڕیکخراو ده‌ستی به‌ خۆپیشاندان کرد. هێزه‌کانی  ئۆۆزیسیۆن له‌ ڕێگای دوره‌وه‌ هه‌ر لایه‌نه‌و به‌شێوه‌یەک له‌گه‌ل خۆپیشانده‌ران ده‌دوا  و هانی جەماوریانده‌دا. ڕژیمیش له‌ ڕێگای دەست وپێوه‌نده‌کانیه‌وه‌ جەماوه‌ری ناڕازی بۆ توندووتیژی  هاندا، به‌ جۆرێک جه‌ماوه‌ر خزێندرایه‌ ناو توندووتیژییه‌وە. ئه‌مەش ده‌ستی ڕژیمی ئاواڵه‌کرد که‌ بتوانێ خێراتر جەماوه‌ر داپڵۆسێ و قڵت و بڕیان بکات. بێگومان کاتێک جه‌ماوه‌ر ده‌ست بۆ داموده‌زگاو دامه‌زراوه‌کانی ده‌وڵه‌تی و ئاسایشی ده‌به‌ن، ئه‌وه‌ ئاماژه‌یه‌کی ڕوونه‌ که‌ خه‌ڵک هیچی نەماوه‌ که‌ ترسی له‌ده‌ست دانی هه‌بێ، بۆیه‌ش به‌ بێ ترس دروشمی مردن بۆ خامه‌نه‌یی و کۆماری ئیسلامی ده‌ڵێنه‌وه‌و هێرش دەکەنە سه‌ر هێزه‌ به‌کرێگیراوه‌کان و داموده‌زگا و به‌ تایبه‌تیش بانکه‌کان. لێره‌دایه‌ جێی به‌تاڵی ئۆپۆزیسیۆنێکی کارامه‌و گه‌لی به‌ ڕوونی بەدیار ده‌که‌وێ. هێزه‌کانی دژبه‌ری ڕژیم گه‌ره‌ک بوو به‌ وریاییه‌وه‌ هانی جه‌ماوه‌رییان بۆ مانه‌وه‌ له‌سه‌ر شه‌قام و دورکه‌وتنه‌وه‌ له‌ توندوتیژی و پێکهه‌ڵپڕژان له‌گه‌ڵ هێزه‌ به‌کرێگیراوو به‌ناو ئاسایشپارێزه‌کان بدەن، به‌جۆرێکی وا که‌ هه‌م په‌ره‌ به‌‌ مانگرتن و هاتنه‌سه‌رشه‌قام بدرێ و بەرفراوان بکرێ، هه‌میش هەوڵ بدرێ شێوازەکانی دیکه‌ی ناره‌زایه‌تی به‌کار بهێنن،  مانگرتن. هه‌روه‌ها بۆ ئه‌وه‌ی ڕژیم به‌هانەی نه‌که‌وێتە ده‌ست‌  که‌ ده‌ستی خۆ ی بۆ توندوتیژی زیاتر ئاواڵه‌ ببینێ.  هیچ گومان له‌ دڕنده‌یی ڕژیم نیه‌،  به‌ڵکوو ڕژیم پێویستی به‌ هۆکارو پاساو هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی وا نیشانبدات که‌ ئه‌وه‌ی ڕویدا نه‌ک ناڕه‌زایە‌تی جه‌ماوه‌ر به‌ڵکوو گێره‌شێوێنیە. له‌ هه‌مانکاتدا به‌‌ پێی پێویست ده‌نگوباسەکان نه‌گوازرانه‌وه‌ بۆ خه‌ڵکی ناوه‌وه‌و کۆمه‌ڵگای نێونه‌ته‌وه‌یی تا وێنه‌ی ڕاسته‌قینه‌و سات به‌ ساتی ڕوداوەکان ببیننن و به‌ڕۆژ بکرێنه‌وه‌. لێردایه‌ که‌ ده‌ورو کاریگه‌ری هه‌بوونی ئۆپۆزیسیۆنێکی گه‌لی و جێی متمانه‌ به‌دیارده‌که‌وێ، که‌ له‌کاتی خۆیدا زانیاری و ڕێوێنی به‌ جه‌ماوه‌ر بگه‌یه‌نێ و ڕوداوه‌کان بە ئاقاری په‌ره‌پێدان و به‌رین بوونه‌وه‌ی ناڕەزایه‌تیه‌کان ڕێبه‌ری بکات. ‌

هه‌روەک ئاماژه‌ی پێکرا ئه‌مجاره‌ هه‌ندێک له‌ شاره‌ گه‌وره‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستا هاوته‌ریب له‌ گه‌ڵ شاره‌کانی ئێران به‌شداریان له‌‌ ناڕه‌زایه‌تیه‌کاندا کرد. سه‌رهه‌ڕای ئه‌وه‌ی هێزه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان و به‌تایبەت چوار حزبی ناو ناوه‌ندیی هاوکاری هه‌ر چه‌ند دره‌نگ به‌ڵام چه‌ند ڕاگه‌یەندنێکیان بڵاوکردەوە، که‌ داوای به‌ده‌وامیان له‌ خۆپیشاندەران ده‌کرد و ڕێنوێنیان ده‌کردن که‌ خۆ له‌ توندوتیژی بپاێزن، به‌ڵام  هەم خۆ لە توندوتیژی نه‌پارێزراو هه‌میش به‌رده‌وام نه‌بوو. جێی پرسیار بوو کە خۆپیشاندنه‌کانی ئه‌م جارە زۆربه‌ ناوچه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستانی نه‌گرته‌وه‌. بۆ وێنه‌ جگه‌ له‌ مەریوان و کامێران و سنه‌ شارەکانی وه‌ک مهاباد، شنۆ، بانه‌ ، خانێ، نەخەده‌، ورمێ، سەقزو سەرده‌شت که‌ به‌ شێوه‌ی نه‌ریتی جێ پێگەی زۆربه‌ی حزبه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتن و بەشێکی زۆر له‌ ڕێبه‌رانی ئه‌م حزبانه‌ خه‌ڵکی ئەم شوێنانه‌ن،  کەچی ئەم جاره‌ بێده‌نگیان هه‌ڵبژارد. لێره‌دا پرسیار ئه‌وه‌یه‌ کە حزبه‌کانی ڕۆژهه‌لات چ ده‌ورێکیان له‌م بزاڤە توڕه‌و ناڕەزایەتیانەدا هه‌بوو. ئه‌گه‌ر بڕیار بوو کوردستانیان به‌شداری بکه‌ن و حزبه‌کانی ڕۆژهه‌ڵات جێ په‌نجه‌یان له‌ ڕێکخستن و هاندان و ڕێنوێنی کردنی جه‌ماوه‌ر هەیه بۆچی شاره‌کانی ڕۆژهه‌لات و لانیکه‌م ئه‌و شارو شارۆچکانه‌ی که‌ پێگه‌ی نەریتیی ئه‌م حزبانه‌ن، ته‌ڤلی نه‌بوون و نه‌هاتنه‌ مه‌یدان.‌ ئه‌گه‌ریش نا ده‌رسه‌کان ئه‌م جاره‌ چین و چۆن ده‌کرێ بزاڤه‌ جه‌ماوه‌رییه‌کانی رۆژهه‌ڵات به‌شێوه‌یه‌کی باشتر ڕێکبخرێن و ڕێبه‌ری بکرێن؟ چۆن ده‌کرێ ڕێ له‌ زیانی  زۆری گیانی بگیرێ؟ که‌ی و چۆن و له‌ چ دۆخێدا تەڤلی خۆپیشاندن و ةاره‌زایه‌تیه‌کانی ئێران ببن.  به‌ له‌به‌رچاوگرتنی ئه‌و ڕاستیانه‌ی باسکران، ئایا ده‌رسه‌کانی ئه‌م ڕاپه‌ڕینه‌ چین و چۆن ده‌کرێ جه‌ماوه‌ر به‌ متمانه‌وو هیوا به‌ داهاتوویه‌کی ڕوون بێتە سه‌ر شه‌قام و کۆڵنەدەرانه‌ له‌ به‌رانبه‌ر دڕندایه‌تی ڕژیم خۆڕاگری بکات؟

سه‌بارەت به‌ ئۆپۆزیسیۆنی ئێران:

وه‌ک له‌سه‌ره‌وه‌ ئاماژه‌ی پێکرا، یه‌کێک له‌ ده‌رسه‌کانی ئه‌م ڕاپه‌ڕینه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ هێزه‌کانی دژبه‌ری رژیم پرشوبڵاوون. بێگومان ئه‌وه‌ش ده‌زانین کە ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی له‌ ڕووی ئامانج و تێڕوانینیان بۆ ئێرانی پاش ڕووخانی کۆماری ئیسلامی زۆر لێک جیاوازن، بەڵام هێشتا ده‌کرێ له‌سه‌ر کۆمه‌ڵێک خاڵی هاوبه‌ش و بۆ قۆناخی تێپه‌ر له‌ده‌وری یه‌ک کۆببنەوە. بۆ وێنه‌ ئۆپۆزیسیۆن ده‌توانێ له‌سه‌ر ئه‌م خاڵانه‌ی خواره‌وه‌ بگه‌نه‌ ڕێککەوتن:

١- دامه‌زراندنی به‌ڕێوه‌به‌رایەتی کاتی بۆ دوای ڕوخانی ڕژیم و تا کاتی هه‌ڵبژاردن. به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌ک که‌ نوێنه‌رایه‌تی هه‌موو ئۆپۆزیسیۆن و پێکهاته‌کان بکات.  

٢- به‌ڕوونی بڕوابوونیان به‌ هه‌ڵبژاردنێکی دیمۆکراتی ده‌رببڕن و گه‌رەنتی ئه‌وه‌ی که‌ خه‌ڵک بتوانێ  ئازادانه‌ له‌سه‌ر داهاتووی خۆیان بڕیار بدەن.
٣- لە سه‌ر ئه‌وەی که‌ خه‌ڵك ئازادن چ سیسته‌مێک بۆخۆیان هه‌ڵده‌بژێرن و ده‌رفه‌تی ئه‌وه‌یان بۆ ده‌ره‌خسێندرێ که‌ له‌ ڕێفراندۆمێکی ئازاددا ده‌نگ به‌ سیسته‌می جێی په‌سه‌ندی خۆیان د‌ەده‌ن دڵنیایی به‌ کۆمەڵانی خەڵک بدەن

٤- په‌سه‌ندکردنی جاڕنامه‌ی مافه‌کانی مرۆڤ و به‌ دیاریکراوی مافی ژنان و که‌مایه‌تیە ئیتنیکی، دینی و مه‌زهه‌بیه‌کان.

٥- بۆ ئه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌کانی ناو سنوری سەپێندراوی ئێران دڵنیا بن له‌ ئه‌گه‌ری ڕوخانی ڕژیمدا مافه‌کانیان ده‌سه‌لمێندرێ، پێویستە هێزه‌ ئۆپۆزیسیۆنه‌کانی ئێران به‌ ڕوونی مافی دیاریکردنی چاره‌نووس بۆ نه‌ته‌وه‌ بنده‌سته‌کانی  ناو ئه‌م سنوره‌ سەپێنراوه‌دا بەفەرمی بناسن. ئه‌م سه‌لماندن و دیانپێنانه‌ ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی که‌ ئه‌م نه‌ته‌وانه‌ شێلگیرانه‌و به‌ دڵنییایی له‌ داهاتووی خۆیان ته‌ڤلی خه‌باتی هاوبه‌ش ببن بۆ ڕوخانی ڕژیمی سه‌ره‌ڕۆو دیکتاتۆری ئیسلامی ئێران.

٦-  بە لەبەرچاوگرتنی فرەچه‌شنی و جیاوزییەاکان، پلانی هاوکاری و پێکەوە کارکردن له‌ ده‌ره‌وه‌ی وڵات و ناوه‌وه‌ی وڵات دابڕێژن.

سه‌باره‌ت به‌ هێزه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستانیش پێویستە:

لە سه‌ره‌تایی هاتنه‌سه‌ر کاری ڕژیمی کۆماری ئیسلامی هێزه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان که‌ ئه‌وکات چه‌پی ڕادیکاڵ، دێموکرات و دینی بوون، خاڵی ناکۆکیان فره‌تر بوو، به‌ڵام ئێستا و پاش ئەزموونکردنی شەڕی خۆ بەخۆو دوژمنایه‌تی کردنی یه‌کتر وێده‌چی تاڕاده‌یه‌ك ئەقۆناخه‌یان تێپه‌ڕاندبێ و له‌ دۆخی ئێستا ململانێیه‌کی توڕه‌ له‌ نێوان هێزه‌کان دا به‌دیی ناکرێ. سه‌ڕای ئه‌وه‌ش هێشتا گیانی یه‌کتر قەبووڵنه‌کردن و ناتۆره‌ لەیەکدی دان بوونی هه‌یه‌. بەرواڵه‌ت دوو کۆمه‌ڵە و دو دیمۆکرات ناوه‌ندێکی هاوکاریان دامەزراندوە، ده‌کرێ وه‌ک ئه‌زمونێکی کاری پێکه‌وه‌یی چاوی لێبکرێ، به‌ڵام ڕوونه‌ که‌ ئه‌م ناوه‌نده‌ وه‌ڵامده‌ر نه‌بووه‌  نیه‌. جگه‌ له‌م چوار هێزه‌ هێزی دیکه‌ش هه‌ن که‌ له‌ ده‌ره‌وه‌ی ئه‌م ناوەنده‌ن. خەبات، په‌ژاک، پاک و چه‌ند هێزێکی دیکه‌. هێزه‌کانی ڕۆژهه‌ڵات په‌ژاک وه‌ک درێژکراوه‌ی په‌که‌که‌ ده‌بینن و نایانه‌وه‌ی وه‌ک هێزێکی سیاسی تایبه‌ت به‌ ڕۆژهه‌ڵات هەڵسوکه‌وتی له‌گه‌ڵدا بکه‌ن. سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ پەژاک له‌ چالاکی خۆی به‌رده‌وامه‌ و نایشارێته‌وه‌‌ که‌ ئه‌وان ڕێبازو فه‌لسه‌فه‌ی ئاپۆیان کردۆته‌ بنەمای تێکۆشانیان. هێز یان ڕەوتێکی دیکە کە له‌ پاشماوه‌کانی لقی کوردستانی چریکه‌ فیداییه‌کانی کانی هۆویەت پێکهاتوون، سه‌ره‌تا وه‌ک یشک و پاشان وه‌ک پاک درێژه‌یان به‌ تێکۆشانی خۆیاندا. ئه‌مان بڕوایان وایه‌ که‌ سه‌ربه‌خۆیی تاقه‌ ڕێی چاره‌سه‌ریە. هێندێک له‌ هێزه‌ ئێرانیه‌کانیش له‌ کوردستان لقیان هه‌یە، که‌ له‌ ناویاندا کۆمه‌ڵە ڕیکخراوی کوردستانی حزبی کومونیستی ئێران به‌ هێزترینیانه‌، هه‌یه‌. له‌ ڕاستیدا له‌به‌ر ئه‌وه‌ی پێگه‌ی سه‌ره‌کی ئه‌م حزبه‌ زیاتر له‌ کوردستانه‌ زۆرەتر حزبی کۆمۆنیست به‌ لقی ئێرانی کۆمە‌ڵه‌ ده‌ناسرێ و زیاتر له‌ کوردستان شوێندانه‌رن.

به‌ گشتی هێزه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان خاڵی هاوبه‌شیان زیاتره‌ له‌ خاڵێ ناکۆک، لەگەڵ ئه‌وه‌شدا تائێستا نه‌یانتوانیوه‌ سه‌باره‌ت به‌ کاری هاوبه‌ش یان پێکهێنانی ناوه‌ندێک که‌ بتوانێ وزه‌و توانای هه‌موان له‌ ده‌وری یه‌ک کۆکاته‌وه‌ پێك بێن. ئه‌م پڕشوو بڵاوییه‌ش بۆته‌ هۆی به‌ فیڕۆدانی وزه‌وتوانای خه‌باتکارانه‌و دڵساردی جه‌ماوه‌ری گه‌لی کوردستان. هه‌ر بۆیه‌ وه‌ک ئه‌رکی هه‌نووکه‌یی و پێویستیه‌کی گرنگی ئه‌م قۆناخه‌ی خه‌باتی گه‌له‌که‌مان له‌ ڕۆژهه‌ڵات، هێزه‌کانی ڕۆژهه‌ڵات پێویسته هه‌وڵ بده‌ن بۆ‌:

١-پێکهێنانی ناوه‌ندێک که‌ هەموو هێزه‌ کوردستانیه‌کانی ڕۆژهەڵات له‌ ده‌وری خۆی کۆ بکاته‌وه‌. ئه‌وه‌ی ئێستا هه‌یه، "ناوه‌ندی هاوکاری حزبه‌کانی کوردستانی ئێران"ه‌‌. ئه‌م ناوه‌نده‌ نه‌ وەڵامده‌ره‌وەی دۆخی ئێستایه‌و نه‌ هه‌موو هێزه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستانی له‌ خۆ گرتوه‌. بۆیه‌ش پێویسته‌ هه‌رچی زوتره‌ دیالۆگێکی کوردستانیانه‌ له‌ نێو هێزه‌کانی ڕۆژهه‌كاتی کوردستان ده‌ستپێبکات و تا دره‌نگ نه‌بووه‌ له‌سه‌ر هاوبه‌شیەکان له‌ده‌وری یه‌ک کۆببنه‌وه‌.

٢- ڕێکەوتن له‌سه‌ر به‌رنامه‌ و ستراتیژیه‌کی هاوبه‌ش  بۆ پاش ڕوخانی ڕژیم که‌ ڕەنگدانه‌و‌ەی مافه‌ڕەواکای خه‌ڵکی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان لە دیاریکردنی چاره‌نوسی خۆیاندا بێ.

٣- پلانی جێگرەوە (ب‌) بۆ دۆخێک که‌ هێزه‌کانی ئۆپۆزیسیۆن یان ده‌سه‌ڵاتدارانی داهاتووی ئێران مافه‌کانی نەتەوەکانی ناو سنوری سەپێندراوی ئێرانیان نه‌سه‌لماندو ده‌ستی ده‌ستیان پێکردو سه‌ره‌نجام وه‌ک ڕژیمی کۆماری ئیسلامی به‌ هەڕه‌شەو هێرشی سەربازی وڵامی داخوازییه‌کانی گه‌لی ئێمه‌ بده‌نەوە. بۆ وێنه‌ له‌ئه‌گه‌ری ڕێکنه‌کەوتن و ده‌سته‌به‌رنه‌بوونی مافه‌کانی گه‌له‌که‌مان له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان گەلی ئیمە له‌ ڕێگەی ڕێفراندۆمه‌وه‌ برێار له‌سه‌ر چاره‌نوسی خۆی بدا.

٤- هێزه‌کانی ڕۆژهه‌ڵات هه‌موویان خاوه‌نی هیزی پێشمه‌رگه‌ن. هێزی پێشمه‌رگه‌ نیشانی داوه‌ که‌ ده‌توانی له‌ کاتی پێویستدا به‌ له‌خۆبووردوویه‌وه‌ به‌رگری له‌ مافه‌کانی گه‌له‌که‌یان بکه‌ن. ئه‌م هێزه پێویسته‌ له‌ یه‌که‌یه‌کی نه‌ته‌وه‌ییدا یه‌کبگرێ و وه‌ک یه‌کهێزی یه‌کگرتوو ئاماده‌ بکرێ بۆ پاراستنی نەتەوەکه‌مان و مسۆگەرکردنی مافه‌کانی.

٥- ڕێککەوتن له‌سه‌ر ستراتیژێکی هاوبه‌ش بۆ کاری هاوبه‌ش له‌گه‌ل ئۆپۆزیسیۆنی ئێران. گرنگه که‌ هێزه‌ کوردستانیه‌کان به‌بێ له‌به‌رچاوگرتنی ئه‌وه‌ی ئامانجه‌ هه‌نووکه‌ییه‌کانی هێزه‌ سیاسیەکانی کوردستان چین، پیویسته‌  هێزه‌کانی ئۆپۆزیسیۆنی ئێرن به‌فه‌رمی دیان به‌ مافی چاره‌ نووس بۆ نه‌ته‌وه‌ بنده‌سته‌کانی ناو سنوری سه‌پێنراوی ئێراندا بنێن.

٦- به‌له‌به‌رچاوگرتنی ئه‌وه‌ی که‌ گه‌لی کورد له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی نیشتمان له‌ ماوه‌ی چل ساڵ ته‌مه‌نی  کۆماری ئیسلامی به‌رده‌وام له‌ خه‌بات و به‌رخۆداندا بوه‌، ڕژیمیش کوردستانی وه‌ک خاکێکی داگیرکراو میلیتاریزه‌کردوه‌ و هه‌میشه‌ ئاماده‌ی ڕوبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی بوه‌ له‌ دژی خه‌ڵکی وه‌زاڵه‌هاتوو خه‌باتگیڕ. هه‌ربۆیه‌ پێویسته‌ به‌ وشیاریه‌وه‌ پلان بۆ چالاکی مه‌ده‌نی و خۆپیشاندان و ناڕەزایه‌تی ده‌ربڕین دابنرێ. ئه‌مه‌ش له‌ لایه‌ک لە پێناوی ئه‌وه‌ی دەرفه‌ت نەدرێته‌ هێزه‌ دڕنده‌و سه‌رکوتگه‌ره‌کان که‌ گیانی ڕۆڵه‌کانی گه‌ل بستێنن، له‌ولایتریشه‌وه‌ ئه‌مه‌ واده‌کات که‌ خۆ پیشانده‌ران بتوانن به‌رده‌وام بن لە ناره‌زایه‌تی و چالاکیه‌ مه‌ده‌نیه‌کانیان.

٧- هێزه‌کانی ڕۆژهه‌ڵات پیویسته‌ زۆر ڕاشکاو بن له‌ وتوێژو هاوکاریکردن له‌گه‌ڵ هێزه‌ ئێرانیه‌کان و به‌ بیانووی ئه‌وه‌ی که‌ ئێستا کاتی نیه‌، چاوپۆشی له‌ مافە ڕەواکانی نه‌ته‌وه‌که‌یان نه‌که‌ن. گه‌ره‌که‌ به‌ ڕوونی و ڕاشکاوانه‌ هه‌ر هاوکاری وپێکه‌وه‌ کارکردنێک به‌ دیان پێانان و ڕاشکاوانه‌ په‌سه‌ندکردنی مافی ڕه‌وای دیاریکردنی چاره‌نوسه‌وه‌ گرێبدرێ. پێویسته‌ ئه‌و په‌یامه‌ زۆر به‌ ڕوونی به‌ گوێێ هێزه‌کانی ئۆپۆزیسیۆندا بدرێ، که‌ گه‌لی ئێمه‌ جیاوازی نێوان ڕژیم و ئۆپۆزیسیۆن له‌ شێوازی ڕوانیاندا بۆ چاره‌سه‌ری پرسی نه‌ته‌وه‌ییه‌کان و به‌تایبه‌ت پرسی کورد له‌ ڕۆژهه‌ڵات ده‌بینن.

Shameful act of alliance betrayal by US

The history once again repeats itself. The Kurds are once again the victim of international and regional interests. Over 40 million Kurds are still stateless and continuously prosecuted, tortured and abused on their own land. Attacks by the four countries that occupied the Kurdish land gets heavier day after day. For almost seven years, the Kurdish freedom fighters have been fighting the ISIS terrorists, defending themselves and the World from these barbaric terrorists. In the meantime, Turkey continued providing support to ISIS and allowed terrorists to go through Turkey to join ISIS. Now, after Kurds joined the coalition forces and led the almost impossible fight and pushed the ISIS evil forces back and freed most of those areas that had been controlled by them, the US has made a disgraceful decision and has given Turkey green light to attack the controlled safe area by Kurdish SDF fighter.

The US and other anti-ISIS coalition have repeatedly said that they will not leave Kurds as their most effective alliance unsupported, however the US president has given green light to Turkey to attack north and north western Syria (Rojava). It is an absolute shame to see that the Western powers that claim to uphold and represent democracy, rule of law and human rights are leaving their only alliance in the region alone to face a barbaric attack by the terrorist state of Turkey.

The Kurdish proverb that says “Kurds have no friends but the mountains” appears to be a bitter truth now. Kurds have not attacked any other nation and have not invaded anyone’s land or territory, but they have rightly defended themselves from tyrant states and terrorist groups. Kurds will not bow to tyrants and terrorists and will fight back to defend themselves from attacks. Thousands of Kurdish fighters are ready and will defend their achievement in Rojava. They will prove that attacking Kurdish land is not that simple and will never be. For many years, all the tyrant occupiers have tried whatever weapons they could have in all possible barbarian ways such as using chemical weapons and materials to destroy Kurds and end their existence, however Kurds remain stronger than ever. This is not the first time Kurds are being attacked by Turkish Terrorist state and other tyrant states, however the Kurds have been and are able to defend themselves from any attack.

Kurds would never forget those who support them through their struggle and those that betray them.

Long live Kurdish struggle, Berxudan jiane