پیلانی له نێۆ بردنی جوڵانه‌وه‌ی باکور به‌رده‌وامه
پیلانی له نێۆ بردنی جوڵانه‌وه‌ی باکور به‌رده‌وامه
هیوا گوڵ محه‌مه‌دی
جوڵانه‌وه‌ی باکوری کوردستان به ڕێبه‌رایه‌تی پارتیا کارکه‌رێن کوردستان ئه‌و کاته توشی لاوازی بو که بو به هاوپه‌یمانی یه‌کیه‌تی نیشتمانی و حیزبی سوسیالیست و زه‌حمه‌تکێشان و له خۆڕا بو به به‌شێک له شه‌ڕی خۆکوژی له باشوری وه‌ڵات.
له ساڵی 1992 یه‌که‌م بڕیاری پارله‌مانی کوردستان له سه‌ر داوا و پێداگرتنی مام جه‌لال تاڵه‌بانی لێدانی هێزه‌کانی پ ک ک بو.
له‌و شه‌ڕه ناڕه‌وایه دا هێزه‌کانی یه‌کیه‌تی و پارتی ئه‌وه‌نده به دڵ هاوکاری یه‌کیان ئه‌کرد ، ئه‌گه‌ر هه‌ر به هه‌مان شێوه بڕوایان به یه‌ک بوایه و پشتی یه‌کیان بگرتایه ئه‌وا بێگۆمانم که له ماه‌ی 24 سه‌عات دا ئه‌یانتوانی شاری خۆشی نه‌دیوی که‌رکوک ئازاد بکه‌ن.
هێزه‌کانی پ ک ک له سه‌ر دوو ڕیانی خۆکۆژی مان و نه‌مان دا له نێوان هێزه داگیرکه‌ره‌کانی تورکیا له لایه‌ک و هێزه کورد کۆژه‌کانی یه‌کیه‌تی و پارتی له لایه‌کی تره‌وه گیریان خۆارد بو ، که به‌داخه‌وه به هوی سیاسه‌ت و فه‌رمانده‌ری ئه‌وکاتی عوسمان ئوجه‌لان که‌وتبونه ناو داوه‌که و به ناچار و له سه‌ر بڕیاری عوسمان ئوجه‌لان خۆیان ته‌سلیمی هێزه‌کانی یه‌کیه‌تی و پارتی کرد و ملیان بۆ دانه‌واندن.
مام جه‌لال که به‌ر له شه‌ڕه‌که به‌رنامه‌ی خۆی هه‌بو ، خێرا داوای کرد که پ ک ک هێزه‌کانی بنێرێته بناری قه‌ندیل و ناوچه‌ی زه‌ڵێ ، که
ئه‌و کات له ژێر ده‌سه‌ڵاتی یه‌کیه‌تی دا بو. کاتێک یه‌کێک له به‌رپرسانی یه‌کیه‌تی به مام جه‌لال ده‌ڵی که : مامه ئه‌و شاره هه نگه‌ت بۆ له ئێمه ئاڵاندوه؟ مام جه‌لال به پێکه‌نیه‌وه ده‌ڵی ئه‌وانه خێر و بێرن بۆ ئێمه!!! دیاره مام جه‌لال مه‌به‌ستی ئه‌وه بو که ئه‌توانی کارتی پ ک ک به دژی تورکیه به کار بێنێ و له لایه‌کی تره‌وه هه‌وڵ ئه‌دا که ده‌سه‌ڵاتی خۆی به سه‌ر ئه‌و هێزه دا بسه‌پێنێ ، وه‌ک چۆن له کاتی گرتنی ئاپۆ دا مام جه‌لال داوای له سه‌رکردایه‌تی پ ک ک کردبو که ئه‌و وه‌ک ڕێبه‌ری خۆیان دیاری بکه‌ن و به‌م جوره مامه ببێته ڕێبه‌ری گه‌لی کورد له هه‌ر چوار پارچه دا. به داخه‌وه پ ک ک که‌وته ناو داوه‌که‌ی مام جه‌لال و بو به به‌شێک له شه‌ڕ و کێشمه کێشه بێ ناوروکه‌کانی نێوان یه‌کیه‌تی و پارتی و به بێ ئه‌وه‌ی هیچ پێوه‌ندیه‌کی به‌وانه‌وه هه‌بێ هه‌م بونه قوربانی و هه‌م پشتیان له به‌شێک له دروشمه‌کانی خۆیان کرد که ده‌یانوت به‌رژه‌وه‌ندی گه‌لی کورد له سه‌روی هه‌مو به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانه‌وه‌یه.
له ساڵی 1997ه‌وه گه‌له‌کۆمه‌یه‌کی ناونه‌ته‌وه‌ێی به ڕێبه‌رایه‌تی ئیمریکا و له سه‌ر داخوازی تورکیه دژی پ ک ک و به تایبه‌تی سه‌روکی ئه‌و جوڵانه‌ه‌یه به‌ڕێز عه‌بدوڵا ئوجه‌لان ده‌ستی پێ کرد که زور به‌داخه‌وه مام جه‌لال و کاک مه‌سعودیش له ناو ئه‌و به‌ره‌یه دا جێگایان ئه‌گرت و له گرتنی ئاپۆ دا ڕه‌وڵی خۆیان یاری کرد. ئه‌وه‌ی که ئیمریکا و تورکیه و وه‌ڵاتانی ئه‌روپاێی ئاپۆیان به ده‌س به‌سراوی ته‌حویلی تورکیه دایه‌وه ، له به‌ر ئه‌وه نه‌بو که ئاپۆ تاوانبار یان تێروریسته ، به‌ڵکو له به‌ر ئه‌وه بو که گۆڕه‌پانه‌که بۆ مام جه‌لال و کاک مه‌سعود چوڵ که‌ن و بتۆانن به بێ له‌مپه‌ر سیاسه‌ته‌کانی خۆیان له ناوچه‌که دا به بێ له به‌رچاو گرتنی به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی گه‌لی کورد به‌ڕێوه به‌رن و بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش ده‌بو پ ک ک به چه‌ندین شته‌وه سه‌رگه‌رم بکه‌ن. دیاره به‌داخه‌وه سه‌رکردایه‌تی ئه‌و کاتی پ ک ک نه‌یانتوانی به ئه‌رکی خۆیان ڕابن و له‌و سه‌رهه‌ڵدانانه قازانجی پێویست وه‌رگرن و زور خێرا توشی هه‌ڵه بون و جارێکیتر سه‌روک ئاپۆیان وه‌ک ڕێبه‌ری خۆیان دیاری کرد و ئه‌مجاره بونه گه‌مه‌ی میتی تورکی و سیای ئیمریکا و ئاسایشی یه‌کیه‌تی و پارتی.
ده‌بو پ ک ک وه‌ک چۆن هه‌ر دوای ئاپۆ له ڕاگه‌یاندراوێک دا بڵاویان کرده‌وه که ئاپۆ تا ئه‌مڕۆ سه‌رۆکی پ ک ک بوه و له‌مه‌وبه‌دوا ته‌نیا سه‌رۆکی ڕۆحیمانه ، خێرا که‌سێکی دیکه‌یان له جێی ئاپۆ هه‌ڵبژاردایه و درێژه‌یان به خه‌باتی خۆیان بدایه و هاوکات له هه‌مو به‌ها نه‌ته‌وێی و مروڤایه‌تیه‌کانی ئاپۆ خاوه‌نداریه‌تیان بکردایه.
هاو کات له گه‌ڵ گرتن و ڕفاندنی ئاپۆ دا ته‌له‌فزیونی مه‌د له لایه‌ن ئینگلتره‌وه به بڕیارێکی دوور له یاسا داخرا و ده‌نگی گه‌لی کورد پچڕا و گه‌وره‌ترین زه‌ربه له په‌یکه‌ری جوڵانه‌وه‌که درا.
بێگومان ئه‌وکه‌س و لایه‌نانه‌ی که پیلانی تێکدانی جوڵانه‌وه‌ی کوردیان داڕشتوه بیریان له هه‌مو لایه‌نه‌کانی کردوه‌ته‌وه و یه‌کێه‌ک له‌و لایه‌نانه پچڕانی پێوه‌ندیه‌کانه. دوای گرتنی ئاپۆ پیلانی تێک دانی جوڵانه‌وه‌که و لاواز کردنی پ ک ک به‌رده‌وام بوه و به‌رده‌وامه. ئه‌مجاره‌یان ئێران و سوریه‌ش ئاکتیڤن تێدا و ئه‌گه‌ر له لایه‌ک له‌گه‌ڵ یه‌کتر زور کێشه‌یان هه‌یه به‌ڵام له لایه‌کی تره‌وه پ ک ک وه‌ک دوژمنی هاوبه‌شیان ئه‌زانن و ئاماده‌ی هاوکاری کردنن له‌و باره‌وه.
سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی که پ ک ک توشی قه‌یرانێکی قوڵی ناۆخۆێی و ده‌ره‌کی هات ، توانی خۆی ڕاگرێ و له‌گه‌ڵ شه‌پۆله‌کانا مه‌له بکات ، ئه‌و شه‌پولانه‌ی که ماندویان کردوه به‌ڵام به چۆکیان دا نه‌هێناوه. دوای ڕوخانی سه‌دام حسێن و تێکچونی حیزبی به‌عس له عێراق ، پ ک ک وه‌ک خاڵێکی زه‌ق ڕۆژانه باسی لێوه کراوه. ده‌سه‌ڵات دارانی تورکیه داوایان ئه‌وه‌یه که مادام ئیمریکا دژی تیرور خه‌بات ئه‌کا و به‌و بیانوه‌وه هاتوه‌ته ناچه‌که ده‌بێ له هێزه‌کانی پ ک ک ش بدات و له نێویان به‌رێ. به‌ڵام ئیمریکا که له کاتی هاتنی هێزه‌کانی بۆ ناوچه‌که له لایه‌ن تورکیه‌وه پشتیوانی لێ نه‌کرا خۆی له‌و داخۆازه‌ی تورکیه بواردوه و نه‌یویستوه ڕاسته‌و خۆ دژی پ ک ک حه‌ره‌که‌تی نیزامی ئه‌نجام بدات ، به‌ڵام هه‌مو کاتی سیاسیه‌تی خۆیان به ڕونی ڕاگه‌یاندوه که ئه‌و جوڵانه‌وه‌یه به جوڵانه‌وه‌یه‌کی تێروریستی ئه‌زانن و له پشتی په‌رده‌وه به‌رده‌وام بونه بۆ ئه‌نجام دانی پلانه‌کانی خۆی.
تورکیه به هه‌مو ئیمکانی خۆیه‌وه هه‌وڵی ئه‌وه ئه‌دات که بێته ناو یه‌کیه‌تی ئه‌روپا و و ه‌ک ئه‌ندام وه‌ربگیردرێ ، به‌ڵام له به‌ر ئه‌وه‌ی سیسته‌مێکی داگیرکه‌ر و بن پێ که‌رێ مافه‌کانی مروڤه ئه‌روپایه‌کان بیانوی پێ ئه‌گرن و ناهێڵن تێکه‌ڵیان بێت. تورکیه گه‌یشتوه‌ته ئه‌و باوه‌ڕه که ده‌بێ دان به بونی گه‌لی کورد دا بنێ و ئه‌مه‌ش واته ده‌بێ مافه سه‌ره‌تایه‌کانی گه‌لی کورد قه‌بوڵ کات.
به‌ڵام تورکیه نایه‌وه‌ێ کورد خاوه‌ن هێز و ده‌سه‌ڵات و ڕێکخستن و چه‌کدار و ڕێبه‌ری سیایسی بن ، به‌ڵکو ئه‌یه‌وێ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی که به هاوکاری ئیمریکا و ئه‌وروپا ئه‌یه‌وێ پ ک ک له نێو به‌رێ ، چه‌ند که‌سێکی ئه‌ڵقه له گۆێی خۆی به‌رجه‌سته بکاته‌وه و وه‌ک نۆێنه‌ری گه‌لی کورد پێناسه‌یان بکات و به دانی لانی که‌می ئیمتیاز ئه‌و کێشه‌یه له کۆڵ خۆی بکاته‌وه و دڵی ئه‌روپیه‌کانیش ڕازی بکات که مافه‌کانی مروڤ پارێزراوه و سیاسه‌تمه‌دار و ده‌سه‌ڵاتاداره‌کانی ئه‌روپاش پێان خۆش ده‌بێ و بازرگانی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوین ئه‌خه‌نه ده‌ستی خۆیان.
ئاڵمانیا دوای شه‌ڕی دوو هه‌می دنێاگر سیاسه‌تێکی فاشیستانه‌ی به‌رانه‌به‌ر به گه‌لی کورد په‌یڕه‌و کردوه. سیاسه‌تی فاشیستانه به چ واتا؟ له لایه‌ک مه‌واد و چه‌کی کیمیاێی ئه‌دایه سه‌دام حسێن بۆ کۆمه‌ڵ کوژی له کوردستان و له لایه‌کی تره‌وه مودڕیترین چه‌کی سه‌رده‌می ئه‌نایه خزمه‌ت تورکیه بۆ سه‌رکوت کردنی کوردان و هاوکات له جه‌رگه‌ی وه‌ڵاته‌که‌ی دا هاوکاری تێروریسته‌کانی ئێرانی ئه‌کرد بۆ تێرور کردنی ڕێبه‌رانی کوردی ڕۆژهه‌ڵات. له کاتێک دا که له ئاڵمانێا دا زاگونه‌کان له سه‌ر بنامای کۆمه‌ڵگای مه‌دنی و یاساێی داڕێژراون که‌چی به‌رانبه‌ر به کورد نه یاسا ڕه‌چاو ئه‌کا و نه هیچ باڵگه‌یه‌کی یاساێی ده‌س نیشان ئه‌کات بۆ سه‌رکوت کردن و ڕاونانی شۆڕشگێڕانی باکوری کوردستان.
له تورکیه دا زمانی کوردی یاساغه . جل و به‌رگی کوردی یاساغه و کورد خاوه‌ن سه‌رتاێیترین مافی مروڤایه‌تی نیه. ده‌وڵه‌تی ئاڵما ڕه‌خنه له وه‌ڵاتانی دیکه و به تایبه‌تی تورکیه ده‌گرێ که مافه‌کانی مورڤ بن پێ ده‌کا ، که چی بۆ خۆی نه‌ک هه‌ر ماف به‌ڵکو خودی مرۆڤه‌کانی کورد له بن پێ دا ئه‌تلیسێنێته‌وه و ڕاویان ئه‌نێ و دام و ده‌زگا کولتوری و ڕۆشنبیریه‌کانی دا ئه‌خا و چالاکانی کوردایه‌تی و ڕۆشنبیری کوردی له حه‌پس ئه‌هاوێ و هه‌ر هه‌مان کرده‌وه ئه‌کات که تورکیه ئه‌یکا .
ئێستا ئیتر ڕون و ئاشکرایه که جارێکی تر پیلانی له نێو بردنی پکک سه‌ری هه‌ڵداوه‌ته‌وه و ئه‌یانه‌وێ شۆڕشگێڕانی کوردی باکور له کوردستان و چێاکانی وه‌ڵات و هه‌روه‌ها له شاره‌کانی ئه‌روپا دا ته‌فرو تونا بکه‌ن و کورد جارێکیتر بێده‌نگ و بێ ماف و سه‌رشۆڕی خۆیان بکه‌ن. هاوکات که هێزه‌کانی تورکیه خۆ بۆ لێدانی هێزه‌کانی پ ک ک ئاماده ئه‌که‌ن ، ده‌وڵه‌تی ئاڵمان ڕۆژنامه‌ی ئوزگور پولیتیکای داخست. ڕۆژنامه‌ی ئوزگور پولیتیکا ماوه‌ی زیاتر له 10 ساڵه به شێوه‌یه‌کی هاوچه‌رخ ومودێڕن به زمانی تورکی ده‌ر ئه‌چێ که باسی کێشه‌ی کورد و کوردستان ئه‌کات.
داخستنی ئه‌و ڕۆژنامه‌یه به بڕیاری دادگا نه‌بوه و هیچ جوره ده‌عوایه‌کی قه‌زاێی و یاساێی له‌سه‌ر نیه. وه‌زیری ناخۆی ئاڵمانیا بۆ خۆی ئه‌و بڕیاره‌ی داوه و ئه‌مه‌ش دوای ڕۆخانی هیتلێر یه‌کم بڕیاری له‌و جوره‌یه. ئه‌گه‌ر به وردی سه‌رنج بده‌ینه ئه‌و کاره‌ی ده‌وڵه‌تی ئاڵمان ده‌بینین بۆ له نێو بردنی جوڵانه‌وه‌ی گه‌لی کورد له باکوری کوردستان یاسای ناونه‌ته‌وه‌ێی و یاسای ناوخۆێی له به‌ر چاو ناگیردرێ و ئه‌وه‌ی پێان خۆش بێ ئه‌نجانمی ئه‌ده‌ن.
ئه‌مجاه‌ره‌ش وه‌ک جاره‌کانیتر گه‌له‌کۆمه‌که به‌رفراوانه و یه‌کیه‌تی و پارتیش له گه‌ڵن و هه‌ر ئێستا هێزه‌کانی پارتی دیموکراتی کوردستانی ئێراق له ژێر فه‌رمانده‌ری دوو ژه‌نڕاڵی تورکی و یه‌کینه‌یه‌کی ئیمریکاێی دا ڕویان له بناری قه‌ندیل شۆێنی نیشته جێ بونی هێزه‌کانی پ ک ک کردوه. هێزه‌کانی ئێرانی و سوریش له حاڵی ئاماده‌باشی ته‌واو دان ، هه‌ر هه‌مان کات هێزه‌کانی یه‌کیه‌تی نیشتمانیش ته‌بلیغ کراون که ئاماده بن به‌روه شۆێنی مه‌به‌ست که دیاره ناوچه‌ی ژێر ده‌سه‌ڵاتی هێزه‌کانی پ ک ک یه. له‌وه ئه‌چێ له‌م ڕۆژانه دا ده‌نگ و ڕه‌نگی ڕۆژ تێڤێش دابخرێ و به‌م جوره وه‌ک ساڵی 1998 پێوه‌ندیه‌کان لێک دابچڕێنن و کورد توشی ڕۆخانێکی ڕۆحی قوڵ بکه‌ن. هه‌تا ئێستاش ته‌نێا ئوزگور پۆلیتیکا و ڕۆژ تێڤێن که هه‌واڵه‌کانی کوردستان وه‌ک خۆی بڵاو ده‌که‌نه‌وه و ڕاستیه‌کان ئاشکرا ده‌که‌ن ، بویه ئه‌و دوو ده‌زگای چاپ و بڵاو کردنه‌وه‌یه له سه‌روه‌ی پیلانه‌کان دان.
من دڵنێام که به تێ دا چونی هێزه‌کانی پ ک ک له قه‌ندیل و داخستنی دام و ده‌زگاکانی ڕاگه‌یاندنی کوردی گه‌لی کورد له باکوری کوردستان له به‌ین ناچێ. ئه‌مڕوو جوڵانه‌وه‌ی گه‌لی کورد له باکور ته‌نێا جوڵانه‌وه‌ی پ ک ک نیه، به‌ڵکو جوڵانه‌وه‌یه‌کی نه‌ته‌وه‌ێیه و له هه‌مو ماڵێک دا هه‌یه. ئه‌مڕوو گه‌لی کور له باکوری کوردستان خاوه‌ن ده‌یان کۆڕ و کۆمه‌ڵی مه‌دنی جیاوازه و ڕۆژانه خه‌باتی خۆیان به‌ڕێوه ئه‌به‌ن.
ئه‌وه‌ی له‌م پیلانانه دا جێگای داخه دوژمنایه‌تی ئیمریکا و ئاڵمان و تورکیه و ... نیه به‌ڵکو به‌شداری کردنی چالاکانه‌ی یه‌کیه‌تی و پارتیه بۆ له نێو بردنی پ ک ک . ئه‌گر ئه‌مڕو تورکیه حه‌سابێک بۆ یه‌کیه‌تی وپارتی ده‌کات ، به‌یانی به تێ دا چونی پ ک ک نه ئه‌و حیسابه‌یان بو ده‌کا و نه وه‌ڵامیان ئه‌داته‌وه.
ڕێگا چاره‌ی کێشه‌ی کورد له باکوری کوردستان لێدان و له نێو بردنی پ ک ک نیه ، شه‌ڕ ، ته‌نیا شه‌ڕ دروست ئه‌کا و هێمنایه‌تی له ناوچه‌که دا ئه‌شێۆێنێ. به کۆشتی 1000 یان 2000 گریلای پ ک ک تورکیه ناتوانی هێمنایه‌تی له ناوچه‌که دا سه‌قامگیر بکات، به‌ڵکو شه‌ڕه‌که قوڵتر ده‌بێتته‌وه.
ئامانج و به‌رنامه‌ی تورکیه و ئاڵمان و ئیمریکا ئه‌ه‌ویه که پ ک ک تنگه تاو بکه‌ن که ده‌ست بداته کاری توند و تیژی.
من پێم وایه گه‌ر پ ک ک بتوانی پشوی له سه‌ر خۆ بێ سه‌رکه‌وتوی گۆڕه‌پانه‌که‌یه و ده‌بێ هه‌وڵ بدات شه‌ڕه‌که بگوازێته‌وه ناو تورکیه.
050910
هیوا گوڵ محه‌مه‌دی
جوڵانه‌وه‌ی باکوری کوردستان به ڕێبه‌رایه‌تی پارتیا کارکه‌رێن کوردستان ئه‌و کاته توشی لاوازی بو که بو به هاوپه‌یمانی یه‌کیه‌تی نیشتمانی و حیزبی سوسیالیست و زه‌حمه‌تکێشان و له خۆڕا بو به به‌شێک له شه‌ڕی خۆکوژی له باشوری وه‌ڵات.له ساڵی 1992 یه‌که‌م بڕیاری پارله‌مانی کوردستان له سه‌ر داوا و پێداگرتنی مام جه‌لال تاڵه‌بانی لێدانی هێزه‌کانی پ ک ک بو.
له‌و شه‌ڕه ناڕه‌وایه دا هێزه‌کانی یه‌کیه‌تی و پارتی ئه‌وه‌نده به دڵ هاوکاری یه‌کیان ئه‌کرد ، ئه‌گه‌ر هه‌ر به هه‌مان شێوه بڕوایان به یه‌ک بوایه و پشتی یه‌کیان بگرتایه ئه‌وا بێگۆمانم که له ماه‌ی 24 سه‌عات دا ئه‌یانتوانی شاری خۆشی نه‌دیوی که‌رکوک ئازاد بکه‌ن.
هێزه‌کانی پ ک ک له سه‌ر دوو ڕیانی خۆکۆژی مان و نه‌مان دا له نێوان هێزه داگیرکه‌ره‌کانی تورکیا له لایه‌ک و هێزه کورد کۆژه‌کانی یه‌کیه‌تی و پارتی له لایه‌کی تره‌وه گیریان خۆارد بو ، که به‌داخه‌وه به هوی سیاسه‌ت و فه‌رمانده‌ری ئه‌وکاتی عوسمان ئوجه‌لان که‌وتبونه ناو داوه‌که و به ناچار و له سه‌ر بڕیاری عوسمان ئوجه‌لان خۆیان ته‌سلیمی هێزه‌کانی یه‌کیه‌تی و پارتی کرد و ملیان بۆ دانه‌واندن.
مام جه‌لال که به‌ر له شه‌ڕه‌که به‌رنامه‌ی خۆی هه‌بو ، خێرا داوای کرد که پ ک ک هێزه‌کانی بنێرێته بناری قه‌ندیل و ناوچه‌ی زه‌ڵێ ، که
ئه‌و کات له ژێر ده‌سه‌ڵاتی یه‌کیه‌تی دا بو. کاتێک یه‌کێک له به‌رپرسانی یه‌کیه‌تی به مام جه‌لال ده‌ڵی که : مامه ئه‌و شاره هه نگه‌ت بۆ له ئێمه ئاڵاندوه؟ مام جه‌لال به پێکه‌نیه‌وه ده‌ڵی ئه‌وانه خێر و بێرن بۆ ئێمه!!! دیاره مام جه‌لال مه‌به‌ستی ئه‌وه بو که ئه‌توانی کارتی پ ک ک به دژی تورکیه به کار بێنێ و له لایه‌کی تره‌وه هه‌وڵ ئه‌دا که ده‌سه‌ڵاتی خۆی به سه‌ر ئه‌و هێزه دا بسه‌پێنێ ، وه‌ک چۆن له کاتی گرتنی ئاپۆ دا مام جه‌لال داوای له سه‌رکردایه‌تی پ ک ک کردبو که ئه‌و وه‌ک ڕێبه‌ری خۆیان دیاری بکه‌ن و به‌م جوره مامه ببێته ڕێبه‌ری گه‌لی کورد له هه‌ر چوار پارچه دا. به داخه‌وه پ ک ک که‌وته ناو داوه‌که‌ی مام جه‌لال و بو به به‌شێک له شه‌ڕ و کێشمه کێشه بێ ناوروکه‌کانی نێوان یه‌کیه‌تی و پارتی و به بێ ئه‌وه‌ی هیچ پێوه‌ندیه‌کی به‌وانه‌وه هه‌بێ هه‌م بونه قوربانی و هه‌م پشتیان له به‌شێک له دروشمه‌کانی خۆیان کرد که ده‌یانوت به‌رژه‌وه‌ندی گه‌لی کورد له سه‌روی هه‌مو به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانه‌وه‌یه.له ساڵی 1997ه‌وه گه‌له‌کۆمه‌یه‌کی ناونه‌ته‌وه‌ێی به ڕێبه‌رایه‌تی ئیمریکا و له سه‌ر داخوازی تورکیه دژی پ ک ک و به تایبه‌تی سه‌روکی ئه‌و جوڵانه‌ه‌یه به‌ڕێز عه‌بدوڵا ئوجه‌لان ده‌ستی پێ کرد که زور به‌داخه‌وه مام جه‌لال و کاک مه‌سعودیش له ناو ئه‌و به‌ره‌یه دا جێگایان ئه‌گرت و له گرتنی ئاپۆ دا ڕه‌وڵی خۆیان یاری کرد. ئه‌وه‌ی که ئیمریکا و تورکیه و وه‌ڵاتانی ئه‌روپاێی ئاپۆیان به ده‌س به‌سراوی ته‌حویلی تورکیه دایه‌وه ، له به‌ر ئه‌وه نه‌بو که ئاپۆ تاوانبار یان تێروریسته ، به‌ڵکو له به‌ر ئه‌وه بو که گۆڕه‌پانه‌که بۆ مام جه‌لال و کاک مه‌سعود چوڵ که‌ن و بتۆانن به بێ له‌مپه‌ر سیاسه‌ته‌کانی خۆیان له ناوچه‌که دا به بێ له به‌رچاو گرتنی به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی گه‌لی کورد به‌ڕێوه به‌رن و بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش ده‌بو پ ک ک به چه‌ندین شته‌وه سه‌رگه‌رم بکه‌ن. دیاره به‌داخه‌وه سه‌رکردایه‌تی ئه‌و کاتی پ ک ک نه‌یانتوانی به ئه‌رکی خۆیان ڕابن و له‌و سه‌رهه‌ڵدانانه قازانجی پێویست وه‌رگرن و زور خێرا توشی هه‌ڵه بون و جارێکیتر سه‌روک ئاپۆیان وه‌ک ڕێبه‌ری خۆیان دیاری کرد و ئه‌مجاره بونه گه‌مه‌ی میتی تورکی و سیای ئیمریکا و ئاسایشی یه‌کیه‌تی و پارتی.
ده‌بو پ ک ک وه‌ک چۆن هه‌ر دوای ئاپۆ له ڕاگه‌یاندراوێک دا بڵاویان کرده‌وه که ئاپۆ تا ئه‌مڕۆ سه‌رۆکی پ ک ک بوه و له‌مه‌وبه‌دوا ته‌نیا سه‌رۆکی ڕۆحیمانه ، خێرا که‌سێکی دیکه‌یان له جێی ئاپۆ هه‌ڵبژاردایه و درێژه‌یان به خه‌باتی خۆیان بدایه و هاوکات له هه‌مو به‌ها نه‌ته‌وێی و مروڤایه‌تیه‌کانی ئاپۆ خاوه‌نداریه‌تیان بکردایه.
هاو کات له گه‌ڵ گرتن و ڕفاندنی ئاپۆ دا ته‌له‌فزیونی مه‌د له لایه‌ن ئینگلتره‌وه به بڕیارێکی دوور له یاسا داخرا و ده‌نگی گه‌لی کورد پچڕا و گه‌وره‌ترین زه‌ربه له په‌یکه‌ری جوڵانه‌وه‌که درا.
بێگومان ئه‌وکه‌س و لایه‌نانه‌ی که پیلانی تێکدانی جوڵانه‌وه‌ی کوردیان داڕشتوه بیریان له هه‌مو لایه‌نه‌کانی کردوه‌ته‌وه و یه‌کێه‌ک له‌و لایه‌نانه پچڕانی پێوه‌ندیه‌کانه. دوای گرتنی ئاپۆ پیلانی تێک دانی جوڵانه‌وه‌که و لاواز کردنی پ ک ک به‌رده‌وام بوه و به‌رده‌وامه. ئه‌مجاره‌یان ئێران و سوریه‌ش ئاکتیڤن تێدا و ئه‌گه‌ر له لایه‌ک له‌گه‌ڵ یه‌کتر زور کێشه‌یان هه‌یه به‌ڵام له لایه‌کی تره‌وه پ ک ک وه‌ک دوژمنی هاوبه‌شیان ئه‌زانن و ئاماده‌ی هاوکاری کردنن له‌و باره‌وه.
سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی که پ ک ک توشی قه‌یرانێکی قوڵی ناۆخۆێی و ده‌ره‌کی هات ، توانی خۆی ڕاگرێ و له‌گه‌ڵ شه‌پۆله‌کانا مه‌له بکات ، ئه‌و شه‌پولانه‌ی که ماندویان کردوه به‌ڵام به چۆکیان دا نه‌هێناوه. دوای ڕوخانی سه‌دام حسێن و تێکچونی حیزبی به‌عس له عێراق ، پ ک ک وه‌ک خاڵێکی زه‌ق ڕۆژانه باسی لێوه کراوه. ده‌سه‌ڵات دارانی تورکیه داوایان ئه‌وه‌یه که مادام ئیمریکا دژی تیرور خه‌بات ئه‌کا و به‌و بیانوه‌وه هاتوه‌ته ناچه‌که ده‌بێ له هێزه‌کانی پ ک ک ش بدات و له نێویان به‌رێ. به‌ڵام ئیمریکا که له کاتی هاتنی هێزه‌کانی بۆ ناوچه‌که له لایه‌ن تورکیه‌وه پشتیوانی لێ نه‌کرا خۆی له‌و داخۆازه‌ی تورکیه بواردوه و نه‌یویستوه ڕاسته‌و خۆ دژی پ ک ک حه‌ره‌که‌تی نیزامی ئه‌نجام بدات ، به‌ڵام هه‌مو کاتی سیاسیه‌تی خۆیان به ڕونی ڕاگه‌یاندوه که ئه‌و جوڵانه‌وه‌یه به جوڵانه‌وه‌یه‌کی تێروریستی ئه‌زانن و له پشتی په‌رده‌وه به‌رده‌وام بونه بۆ ئه‌نجام دانی پلانه‌کانی خۆی.
تورکیه به هه‌مو ئیمکانی خۆیه‌وه هه‌وڵی ئه‌وه ئه‌دات که بێته ناو یه‌کیه‌تی ئه‌روپا و و ه‌ک ئه‌ندام وه‌ربگیردرێ ، به‌ڵام له به‌ر ئه‌وه‌ی سیسته‌مێکی داگیرکه‌ر و بن پێ که‌رێ مافه‌کانی مروڤه ئه‌روپایه‌کان بیانوی پێ ئه‌گرن و ناهێڵن تێکه‌ڵیان بێت. تورکیه گه‌یشتوه‌ته ئه‌و باوه‌ڕه که ده‌بێ دان به بونی گه‌لی کورد دا بنێ و ئه‌مه‌ش واته ده‌بێ مافه سه‌ره‌تایه‌کانی گه‌لی کورد قه‌بوڵ کات.
به‌ڵام تورکیه نایه‌وه‌ێ کورد خاوه‌ن هێز و ده‌سه‌ڵات و ڕێکخستن و چه‌کدار و ڕێبه‌ری سیایسی بن ، به‌ڵکو ئه‌یه‌وێ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی که به هاوکاری ئیمریکا و ئه‌وروپا ئه‌یه‌وێ پ ک ک له نێو به‌رێ ، چه‌ند که‌سێکی ئه‌ڵقه له گۆێی خۆی به‌رجه‌سته بکاته‌وه و وه‌ک نۆێنه‌ری گه‌لی کورد پێناسه‌یان بکات و به دانی لانی که‌می ئیمتیاز ئه‌و کێشه‌یه له کۆڵ خۆی بکاته‌وه و دڵی ئه‌روپیه‌کانیش ڕازی بکات که مافه‌کانی مروڤ پارێزراوه و سیاسه‌تمه‌دار و ده‌سه‌ڵاتاداره‌کانی ئه‌روپاش پێان خۆش ده‌بێ و بازرگانی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوین ئه‌خه‌نه ده‌ستی خۆیان.
ئاڵمانیا دوای شه‌ڕی دوو هه‌می دنێاگر سیاسه‌تێکی فاشیستانه‌ی به‌رانه‌به‌ر به گه‌لی کورد په‌یڕه‌و کردوه. سیاسه‌تی فاشیستانه به چ واتا؟ له لایه‌ک مه‌واد و چه‌کی کیمیاێی ئه‌دایه سه‌دام حسێن بۆ کۆمه‌ڵ کوژی له کوردستان و له لایه‌کی تره‌وه مودڕیترین چه‌کی سه‌رده‌می ئه‌نایه خزمه‌ت تورکیه بۆ سه‌رکوت کردنی کوردان و هاوکات له جه‌رگه‌ی وه‌ڵاته‌که‌ی دا هاوکاری تێروریسته‌کانی ئێرانی ئه‌کرد بۆ تێرور کردنی ڕێبه‌رانی کوردی ڕۆژهه‌ڵات. له کاتێک دا که له ئاڵمانێا دا زاگونه‌کان له سه‌ر بنامای کۆمه‌ڵگای مه‌دنی و یاساێی داڕێژراون که‌چی به‌رانبه‌ر به کورد نه یاسا ڕه‌چاو ئه‌کا و نه هیچ باڵگه‌یه‌کی یاساێی ده‌س نیشان ئه‌کات بۆ سه‌رکوت کردن و ڕاونانی شۆڕشگێڕانی باکوری کوردستان.
له تورکیه دا زمانی کوردی یاساغه . جل و به‌رگی کوردی یاساغه و کورد خاوه‌ن سه‌رتاێیترین مافی مروڤایه‌تی نیه. ده‌وڵه‌تی ئاڵما ڕه‌خنه له وه‌ڵاتانی دیکه و به تایبه‌تی تورکیه ده‌گرێ که مافه‌کانی مورڤ بن پێ ده‌کا ، که چی بۆ خۆی نه‌ک هه‌ر ماف به‌ڵکو خودی مرۆڤه‌کانی کورد له بن پێ دا ئه‌تلیسێنێته‌وه و ڕاویان ئه‌نێ و دام و ده‌زگا کولتوری و ڕۆشنبیریه‌کانی دا ئه‌خا و چالاکانی کوردایه‌تی و ڕۆشنبیری کوردی له حه‌پس ئه‌هاوێ و هه‌ر هه‌مان کرده‌وه ئه‌کات که تورکیه ئه‌یکا .
ئێستا ئیتر ڕون و ئاشکرایه که جارێکی تر پیلانی له نێو بردنی پکک سه‌ری هه‌ڵداوه‌ته‌وه و ئه‌یانه‌وێ شۆڕشگێڕانی کوردی باکور له کوردستان و چێاکانی وه‌ڵات و هه‌روه‌ها له شاره‌کانی ئه‌روپا دا ته‌فرو تونا بکه‌ن و کورد جارێکیتر بێده‌نگ و بێ ماف و سه‌رشۆڕی خۆیان بکه‌ن. هاوکات که هێزه‌کانی تورکیه خۆ بۆ لێدانی هێزه‌کانی پ ک ک ئاماده ئه‌که‌ن ، ده‌وڵه‌تی ئاڵمان ڕۆژنامه‌ی ئوزگور پولیتیکای داخست. ڕۆژنامه‌ی ئوزگور پولیتیکا ماوه‌ی زیاتر له 10 ساڵه به شێوه‌یه‌کی هاوچه‌رخ ومودێڕن به زمانی تورکی ده‌ر ئه‌چێ که باسی کێشه‌ی کورد و کوردستان ئه‌کات.
داخستنی ئه‌و ڕۆژنامه‌یه به بڕیاری دادگا نه‌بوه و هیچ جوره ده‌عوایه‌کی قه‌زاێی و یاساێی له‌سه‌ر نیه. وه‌زیری ناخۆی ئاڵمانیا بۆ خۆی ئه‌و بڕیاره‌ی داوه و ئه‌مه‌ش دوای ڕۆخانی هیتلێر یه‌کم بڕیاری له‌و جوره‌یه. ئه‌گه‌ر به وردی سه‌رنج بده‌ینه ئه‌و کاره‌ی ده‌وڵه‌تی ئاڵمان ده‌بینین بۆ له نێو بردنی جوڵانه‌وه‌ی گه‌لی کورد له باکوری کوردستان یاسای ناونه‌ته‌وه‌ێی و یاسای ناوخۆێی له به‌ر چاو ناگیردرێ و ئه‌وه‌ی پێان خۆش بێ ئه‌نجانمی ئه‌ده‌ن.
ئه‌مجاه‌ره‌ش وه‌ک جاره‌کانیتر گه‌له‌کۆمه‌که به‌رفراوانه و یه‌کیه‌تی و پارتیش له گه‌ڵن و هه‌ر ئێستا هێزه‌کانی پارتی دیموکراتی کوردستانی ئێراق له ژێر فه‌رمانده‌ری دوو ژه‌نڕاڵی تورکی و یه‌کینه‌یه‌کی ئیمریکاێی دا ڕویان له بناری قه‌ندیل شۆێنی نیشته جێ بونی هێزه‌کانی پ ک ک کردوه. هێزه‌کانی ئێرانی و سوریش له حاڵی ئاماده‌باشی ته‌واو دان ، هه‌ر هه‌مان کات هێزه‌کانی یه‌کیه‌تی نیشتمانیش ته‌بلیغ کراون که ئاماده بن به‌روه شۆێنی مه‌به‌ست که دیاره ناوچه‌ی ژێر ده‌سه‌ڵاتی هێزه‌کانی پ ک ک یه. له‌وه ئه‌چێ له‌م ڕۆژانه دا ده‌نگ و ڕه‌نگی ڕۆژ تێڤێش دابخرێ و به‌م جوره وه‌ک ساڵی 1998 پێوه‌ندیه‌کان لێک دابچڕێنن و کورد توشی ڕۆخانێکی ڕۆحی قوڵ بکه‌ن. هه‌تا ئێستاش ته‌نێا ئوزگور پۆلیتیکا و ڕۆژ تێڤێن که هه‌واڵه‌کانی کوردستان وه‌ک خۆی بڵاو ده‌که‌نه‌وه و ڕاستیه‌کان ئاشکرا ده‌که‌ن ، بویه ئه‌و دوو ده‌زگای چاپ و بڵاو کردنه‌وه‌یه له سه‌روه‌ی پیلانه‌کان دان.
من دڵنێام که به تێ دا چونی هێزه‌کانی پ ک ک له قه‌ندیل و داخستنی دام و ده‌زگاکانی ڕاگه‌یاندنی کوردی گه‌لی کورد له باکوری کوردستان له به‌ین ناچێ. ئه‌مڕوو جوڵانه‌وه‌ی گه‌لی کورد له باکور ته‌نێا جوڵانه‌وه‌ی پ ک ک نیه، به‌ڵکو جوڵانه‌وه‌یه‌کی نه‌ته‌وه‌ێیه و له هه‌مو ماڵێک دا هه‌یه. ئه‌مڕوو گه‌لی کور له باکوری کوردستان خاوه‌ن ده‌یان کۆڕ و کۆمه‌ڵی مه‌دنی جیاوازه و ڕۆژانه خه‌باتی خۆیان به‌ڕێوه ئه‌به‌ن.
ئه‌وه‌ی له‌م پیلانانه دا جێگای داخه دوژمنایه‌تی ئیمریکا و ئاڵمان و تورکیه و ... نیه به‌ڵکو به‌شداری کردنی چالاکانه‌ی یه‌کیه‌تی و پارتیه بۆ له نێو بردنی پ ک ک . ئه‌گر ئه‌مڕو تورکیه حه‌سابێک بۆ یه‌کیه‌تی وپارتی ده‌کات ، به‌یانی به تێ دا چونی پ ک ک نه ئه‌و حیسابه‌یان بو ده‌کا و نه وه‌ڵامیان ئه‌داته‌وه.
ڕێگا چاره‌ی کێشه‌ی کورد له باکوری کوردستان لێدان و له نێو بردنی پ ک ک نیه ، شه‌ڕ ، ته‌نیا شه‌ڕ دروست ئه‌کا و هێمنایه‌تی له ناوچه‌که دا ئه‌شێۆێنێ. به کۆشتی 1000 یان 2000 گریلای پ ک ک تورکیه ناتوانی هێمنایه‌تی له ناوچه‌که دا سه‌قامگیر بکات، به‌ڵکو شه‌ڕه‌که قوڵتر ده‌بێتته‌وه.
ئامانج و به‌رنامه‌ی تورکیه و ئاڵمان و ئیمریکا ئه‌ه‌ویه که پ ک ک تنگه تاو بکه‌ن که ده‌ست بداته کاری توند و تیژی.
من پێم وایه گه‌ر پ ک ک بتوانی پشوی له سه‌ر خۆ بێ سه‌رکه‌وتوی گۆڕه‌پانه‌که‌یه و ده‌بێ هه‌وڵ بدات شه‌ڕه‌که بگوازێته‌وه ناو تورکیه.
050910
posted by Xalid Azizi | 16:46
0 Comments:
Post a Comment
Subscribe to Post Comments [Atom]
<< Home